PAPIERÒT MENERBÉS (in la Semaine du Minervois, 23/06/22)

Atal, serà dit…

A unes moments, cal parlar just per parlar, sens saupre necessàriament s’avèm quicòm de dire !

• Lo bon ròtle : Metre una Bòrna coma primièra ministra es probable mostrar d’entrada que lo programa presentat es plan limitat. D’autant mai, se se la manda presentar sa candidatura al país de las andolhas, just per beure de chuc de pomas melhorat !!!

• En vacanças : Un que deu èsser content es plan lo Blanquèr. Aqueste còp, se las a ganhadas las vacanças. Poirà anar passar tot lo temps que vòl a Eivissa, a preparar blanqueta de vedèl o a ensajar de capitar una crèma de chantilly. E benlèu que se tornarà metre a l’estudi del breton, el que presa tant las lengas regionalas…

• Retirada : Aqueste còp, es lo bon : la pòt prene la retirada lo Manu dels Valls. Aquí, pòt plegar botiga. Lo problèma bèl es qu’un jorn l’a dobèrta e que, pichon a pichon, daissèt perir totes los articles qu’èran sus las laissas d’esquèrra.

• Matematicas : Totes los liceans de primièra deurián faire de matematicas. Devon saupre que dos e dos fan totjorn quatre (enfin, ne soi pas tan segur qu’aquò!). Per tornar generalizar l’especialitat, vaquí que las matematicas venon… opcionalas. Es a dire que i aurà pas mai de joves que las aprendràn, doncas se necessitarà pas d’aver novèls professors de matematicas e coma i aurà pas pro de professors de matematicas, se poirà pas generalizar l’ensenhament de la matèria. CQFD, coma disiá l’autre…

• L’Òme-Nadal : Lo Rafaèl s’es encara ganhat lo tornèg de Roland-Garròs. E aquò sens los pès qu’èran insensibilizats. Lo còp que ven ganharà benlèu sens raqueta !

• Canicula : Volguent prene sas vacanças al mes d’agost coma tot lo monde, la calorassa a decidit d’intervenir en aqueste mes de junh. E en agost, serà en plena fòrma o aflaquida ? Aquela istòria de rescalfament climatic comença de nos calfar las aurelhas !

• Miquèl Decòr, sovenèm-nos ! : Dins los jorns a venir, tres omenatges seràn renduts a la memòria e a l’òbra del Miquèl Decòr. D’en primièr, aqueste divendres 24 de junh de vèspre (14h30-16h), a la Mediatèca de Narbona, vila ont foguèt professor al licèu e president del Cercle occitan local. Puèi, aqueste dimenge 26 de junh, Bisan rendrà un omenatge bèl a son poèta local, occitan e universal de 10h30 a miègjorn, dins l’encastre del Total Festum local. Se farà l’estrena d’una fresca dedicada a sa memòria e a son òbra sus una plaça del centre del vilatge : una illustracion de sa frasa emblematica : Farai de carnaval la fèsta nacionala ! Se seguiràn presas de paraulas, testimoniatges e lecturas de tèxtes. Los escolans de la Calandreta Lo Cigal seràn de la partida. L’òbra de poèta e de novelista de Miquèl Decòr serà tanben lo tèma del cabaret literari de l’Universitat Occitana de Nimes lo diluns 11 de julh. Los poèmas e las paraulas dels poètas an vocacion de contunhar de córrer coma un taisson dins la nuèit…

Diseire Roch

PAPIERÒT MENERBÉS (in La Semaine du Minervois, 9/06/22)

 Sèm campions !

L’autre dimenge, a l’Egassieral (bon ! Ara dison Pargue dels Espòrts e de l’Amistat) de Narbona, avèm ganhat lo bloquièr de campions de França de rugbí de XIII. Òc, nosaus, lo monde de Carcassona XIII ! Vos vesi venir ; me diretz : « E a qun pòste jogavas dins la còla ? As marcat un ensag ? ». E ben, non : l’entrainaire m’aviá fin finala pas retengut. Cal dire que deu plan faire mai de quaranta ans qu’ai pas jogat una partida ! Non, èri assetat dins las tribunas vestit del camisòt jaune e negre a faire lo jornalista amb l’amic Danís Arcàs per Ràdio-Marselheta, la ràdio del XIII.

En primièr, la victòria foguèt bèla, vist que se ganhèt contra Limós que nos panèt la partida a l’Estadium de Tolosa, dins una famosa finala de mai de 1968 e, coma son un pauc caputs, tornarmai a l’Estadium d’Albi en 2016. Per astre, l’estadi de Narbona se ditz pas Estadium !

Los jogaires nos sortiguèron una partida de darrièr los gavèls. Comencèron de nos balhar las tres(tretze?)susors : un carton jaune, un ensag encaissat, una penalitat en mai, mas aquò èra just per la dramaturgia que quand la maquina se metèt en marcha, los paures grizzlís i perdèron lo babaròt, encaissèron quatre ensags e quand temptèron de se desrevelhar èra tròp tard ! Lo planchòt, sens pietat, marcava : Carcassona : 20 - Limós : 16. Lo bloquièr del Max-Rousié podiá tornar prene pel dotzen còp lo camin de Ciutat e Tonton A Faim podiá reprene encara e encara Aquela Trivala ! Lo ser, los jogaires foguèron aculhits en eròis e en tota simplicitat a la Pepinièra. I aviá tant de monde que foguèt mai complicat d’obtenér una sieta de fritas-salsissa que de trapar un trauc dins la defensa limosenca !

Òc, avèm ganhat : lor victòria (dels jogaires) es nòstra victòria, la d’una comunautat. Nosaus, los sostens, que venèm seguir las partidas a Domèc, mas tanben al Molin, a l‘Agulha, a Brutús, a Vilanòva o a Avinhon ; nosaus que mancam pas d’anar beure un o dos (mai) còps a l’estanquet per faire dintrar la moneda ; nosaus que mancam pas d’anar manjar freginats o adòbas en sosten ; nosaus que nos cal parlar a l’entorn de nosaus de 13 e de pauma ovala ; nosaus qu’avèm lo nas dins los rasals socials del club e del moviment tretzista ; nosaus qu’una victòria nos met en jòia (e amb un titre de campion n’avèm una dòsi per un moment) ; qu’una desfaita nos estransina, mas en sapient plan qu’a la partida seguenta las causas viraràn autrament ; nosaus que nos arriba d’escambiar tres o quatre mots en anglés amb un jogaire australian o fidjian ; nosaus que mancam pas d’aver lo pegasolet del club al cuol de la veitura ; …

Coma sèm pas de piòts d’oligans de la pauma redonda, sabèm plan que per ganhar, avèm besonh d’un adversari : de sa qualitat, depend nòstre despassament per ganhar ! E quand crosarem un limosenc, tornarem faire la partida amb un sacat de se… en se prometent plan de nos tornar trapar la sason venenta a l’Agulha e a la Pepinièra per una discutida que jamai s’acabarà, per çò que lo rugbí es tanben istòria, paraula e esper permanent. 

Canarí Roch

PAPIERÒT MENERBÉS (in La Semaine du Minervois, 26/05/22)

 En estil Renaissença

E encara lo meteis president ! S’arrapa a la plaça e vòl tot tornar faire partir de zèro amb lo nom de son partit novèl : Renaissença. Seriam estats al punt de mòrt ? Aquò es una tissa novèla de remplaçar los noms que vòlon dire quicòm o los sigles per un mot sol, cargat de totas las significacions. Se ne cresi lo diccionari, l’estil Renaissença met en valor las nocions de simetria (la dreita e l’esquèrra se rescontran al centre qu’a una fachosa tendéncia de tirar cap a la dreita !), de proporcion (mas lo vòte a la proporcionala es pas per deman !), de regularitate d'equilibri (instable) dels motius (las bonas rasons per explicar qu’es pas possible d’acomplir sos engatjaments e de téner las promessas faitas). Aquò pareis que los umanistas ba trapèron dins los vestigis de l’arquitectura de l’antiquitat classica (es la causida fòrta de la modernitat que s’afirma atal) e en particulièr de l’arquitectura romana, una romana que daissa a pensar que la politica es una vertadièra nocion d’equilibri se ne fas pas tota una ensalada. 

Bon, coma m’acontenti pas coma lo Montaigne de marcar d’ensags, mas que de mai (e seriá en octobre, seriá parièr), ieu, ensagi de los transformar, perseguissi doncas ma cronica sens anar véser se la ròsa qu’aviá espelit de matin aqueste ser es passida :

•Ensemble : E quand la Renaissença, lo Modem e Orizont òbran dins lo regropament Ensemble aquò vòl dire que cadun vòl tirar de son costat.

•Lo pè del cèl : Per Orizont, avèm ja explicat dins aquestas colonas que causir un tal nom es dire d’entrada que l’òm compta pas capitar d’anar fins als objectius fixats vist que l’asuèlh es totjorn tant luènh quand fas un pas en abans o un pas en arrèr.

•Nupes : Sabètz cossí se ditz Nupes en lenga nòstra ? Se ditz : Pèdescauç !

•Las abelhas : Per las entrepresas, cambiar de nom es tanben una tissa de primièra. Te cal anar véser Suez se comptas de trapar la Lyonnaise des eaux. Çò que son devenguts EDF e GDF es malaisit de comprene d’autant mai que lo productor d’electricitat te propòsa de tarifas interessantas del gas e que lo fornisseire de gas se ditz lo melhor per menar l’electricitat a ton ostal ! Se ven de passar ara a un estadi superior amb las asseguranças. Cò d’Aviva, venon d’aver una idèia de primièra per se ganhar de parts de mercat. An decidit de se sonar coma un còp èra : L’Abeille. Coma que, a fòrça de virar, la ròda se torna trapar a son punt de partença. Encara que, assegurança o pas, las ròdas de secors son ara de manca dins las veituras.

•E non, M. Giniès : Dins lo mot amical qu’escriu en sosten a nòstra setmanièr ben-aimat, lo conse de Vilanòva parla dels Papieròts : « De lecture aisée (plan mercé ; unes còps, sabi pas mai çò que diantre, ai plan volgut dire o pas !), des articles en occitan toujours appréciés par nos anciens». A, non ! Tant melhor se los ancians aprecian l’article, mas aquestes son escrits per tot lo monde, jove o ancian, calandron o vinhairon : l’occitan es per totes e deuriá èsser pertot.

Reviscolat Roch

E Barrut barrutla…

 AL SOLELH D’ÒC

in Petit Journal de l’Aude (19/05/21)

Lo grop Barrut balharà dos concèrts dins los jorns a venir en país audenc. Aqueste dissabte 21 serà al Chai a Campendut ont cantaràn a 20h45 lor recital La part de l’auratge. L’espectacle serà precedit d’una conferéncia sus l’evolucion de la cançon occitana dempuèi las annadas 60 per Jordan Saisset (17h30) e la projeccion del film Des Couacs et des Poètes (18h30). Se poirà manjar sus plaça al rendètz-vos mes sus pè per L’Envolée e l’IEO-Aude.

Segond concèrt : dijòus 26 a l’abadiá d’Alet (20h30). Aperabans, la Claranda a mes sus pè un estagi de polifonias animat per un cantaire del grop, l’Erwan Billon, e los estagiaris prendràn part a l’espectacle.

Barrut pòrta unas novèlas polifonias occitanas. D’una part, cal dire que las polifonias son pas una especialitat sonque de Sardenha o de Corsega, e que los Occitans mestrejan tanben aquel biais de cantar collectivament. Per una part, lo grop s’apièja sus aquela tradicion populara e enrasigada. D’autra part, prenon en compte totas las musicas d’ara que coneisson. Un biais d’afirmar que l’oposicion entre passat e present es puslèu bufèca !

Barrut, aquò’s tres femnas e quatre òmes que fan còs per balhar vida a una bèstia a l’encòp salvatja e poetica ! Una bèstia que fa restontir sos crits en barrejant pamflets, faulas, epopèias, cronicas del monde coma va o coma va pas. La part de l’auratge es mai qu’un espectacle o un recital : es un raconte que vos sasís al mai prigond de vòstre èime ont, amb los cantaires, tornaràn montar al cap los remembres d’enfàncias, las jòias e las penas de la vida. E Barrut propòsa amb vam e sons sas responsas en faguent rampèl a la part umana de la bèstia e en portant un agach engatjat sul monde. Seretz emportats dins un vertadièr viatge iniciatic, menats pel restontir d’unas percussions percutantas fins a una energia que vos pòt metre en estransi. E del fin fons de las garrigas es un cant occitan prigond que vos pertocarà…

E lo 28 de mai, Barrut serà al Pech d’André a Azilhanet !

 

PAPIERÒT MENERBÉS (in La Semaine du Minervois, 12/05/22)

Prepausses barrutlaires

Ieu, vos disi que de tant virar, anam pèrdre la canturla e nos trapar probable al meteis punt.

• Etimologia : L’autre còp, sus França-3, passèron un subjècte sus las majofas de Carpentràs. Expliquèron que l’ortalan portava un nom predestinat per la produccion, e el confirmèt, vist que son nom d’ostal èra : Fraysse. E ben pauròts, se sabiá qu’un sause o un fraisse (encara depend s’es de Cabardés o de Corbièras… ; del latin : fraxinus) balhariá pas un pibol, mas nos demandam ara se un cerièr pòt balhar majofas.

• Bilinguisme : Un magasin de flors de Carcassona vos promet dos servicis. En anglés : Click and collect ; en francés : Drive et livraison.

• Lo rei : President de la Republica francesa e rei es lo meteis mestièr. E i a los que volián èsser reis ! Se ditz que, quand se manjava una còca de rei a la fin de sas charradissas, son amiga e cap de campanha se cargava d’« amagar» la fava reiala dins lo talhon que seriá balhat al Zemour !

• Fòbal : Òm se demanda plan perqué, maugrat las demandas de sos collègas, lo Gogòl refusèt totjorn de gardar las gàbias per l’equipa de fòbal de son escòla. Pasmens, en 1836, escriguèt una pèça de teatre qu’aviá per títol : Los Jogaires.

• Unitat : Dins lo temps cridàvem : Una sola solucion : lo Programa comun (Bon, de còps disiam puslèu : la Revolucion). Ça que la, èra fòl coma comunistas e socialistas s’aimavan ! Ara, vaquí l’esquèrra en cèrca d’unitat unitària per contrar l’extrèma-dreita e preparar trapèlas al Macron : un objectiu comun que ten la rota. Apuèi, ven un pauc complicat de conciliar comunistas pro-nuclears e ecologistas anti-nuclears, melenchonistas jacobins e socialistas decentralizaires… L’unitat es una longa batèsta al risc d’i pèrdre la tèsta ! Lo drapèl roge es per deman ?

• Natura : La setmana que ven se tendràn manifestacions de la Fèsta de la Natura. Aquò se fa sus iniciativas associativas, institucionalas e governamentalas (tè, se trapa l’EDF dins los pairins ongan…). Lo President ven d’aver una idèa ecologista de primièra : dedicar una jornada de l’an a la Natura. Non : es cada jorn e a cada instant qu’avèm a nos preocupar d’aquela brava Dòna Natura.

• Barrutlatz doncas, brave monde : Lo grop Barrut balharà dos concèrts en país d’Aude : dissabte 21 de mai a Campendut (al Chai) amb L’Envolée e l’IEO-Aude ; lo dijòus 26 de mai als Banhs d’Alet amb la Claranda. A Campendut, en fin de vèspre, lo Jordan Saisset contarà l’evolucion de la cançon occitana dempuèi lo reviscòl de las annadas 1960, puèi poiretz véser lo film del Jacòb Redman : Des Couacs et des Poètes que seguís la Fanfara de Menerbés. A Alet, es quicòm mai. La Claranda a demandat a Erwan Billon d’animar dos talhièrs sul cant polifonic occitan. Los estagiaris prendràn part a la serada del 26. En mai de l’espectacle, es doncas l’esperit d’escambi e de transmission que baileja aquelas doas seradas de tria.

• La prima : Ongan, la prima arribarà a Narbona los 21 e lo 22 de mai amb la tenguda de uèit finalas de las competicions de XIII.

• E longa vida per La Semaine du Minervois !

Barrutlaire Roch

• Entrevista de Tristan ( la Semaine du Minervois) passada sus RCF e Radio-Présence 

https://rcf.fr/actualite/linvite-des-redactions-du-1819-occitanie?episode=253398

CRIDA PER LA SEMAINE DU MINERVOIS (in La Semaine du Minervois, 05/05/22)

Menerbés a besonh de son setmanièr

Los problèmas actuals coneguts pel setmanièr permeton de botar en abans son importància dins la vida del territòri menerbés. Un país qu’a sa realitat umana e istorica qu’unes bocinatges administratius an pas pres en compte. Se definir sus aquel parçan es ja mostrar qu’òm se trapa pas dins un mòtle uniformizaire sens chuc ni muc, mas que se met en abans las relacions naturalas entre los estatjants e totes los qu’an un ligam amb Menerbés, que sabon se passejar per garrigas e sèrras, que sabon lo camin de las generacions dempuèi los temps preistoriques (e benlèu abans al temps de las fadas), que s’arregalan d’un veire de carinhana o de granacha, o se ne vira de muscat e de cartagèna… Las e los que s’ocupan de las comunas, totes los responsables associatius an de besonh d’aqueste ligam permanent sus papièr (e deman amb version informatica en mai). 

La Semaine del dijòus (o de.. quand la recebes per la Pòsta) es un rite necessari e salutari. Saupre dins la segonda çò que se passa sus la planeta es benlèu plan, mas se pòt pas passar lo temps lo nas sus l’escran del telfonilhet : levatz lo cap, gaitatz per la finestra, respiratz l’aire a plens palmons… Viure amb sos vesins, sos collègas…, sortir per carrièras, anar a una serada al fogal o, qui sap ?, a un balèti o una fèsta al vilatge vesin, coma crompar produits del terrador (los cosinar, los beure e los manjar), son causas importantas e fondamentalas que fan de la perseguida de La Semaine du Minervois una necessitat e una evidéncia per viure ensemble, viure plan e amb de vam ! Totes amassa, plegarem pas ! (Alan Roch) 

• Prenètz part al sosten al setmanièr : https://semaineduminervois.com/17518-2/

PAPIERÒT MENERBÉS (in La Semaine du Minervois, 28/04/22)

Sèm plan malauts…

Aquí una rubrica escrita dins condicions particularas : escrita abans la resulta de la presidenciala, escrita sens saupre se vòstre setmanièr vos arribarà… De tot biais, la tematica demorarà la meteissa : sèm plan malauts…

Malauts collectivament e pertocats individualament amb las marcas de la pandemia qu’a cambiat los biaisses de viure, amb las resultas de la presidenciala, amb lo conflicte en Ucraïna volgut per Russia, amb un rescalfament climatic que va sus son camin d’infèrn…

Se pòt recampar totes los politològues qu’òm vòlga, cossí explicar la pujada (inarrestabla ?) de l’extrèma-dreita dediabolizada o pas ? França se vòl país dels Dreits de l’Òme, pareis que la Revolucion oferissiá a l’univèrs un biais d’anar democratic : es al nom d’aquela França que se vòta Le Pen ? Es al nom de las libertats que se vòl l’exclusion de lo/la qu’es diferent.a, que l’òm percaça l’estrangièr, lo non-nacional e tant que l’òm i es, lo non-crestian ? Es per aquò que se vòl remetre en causa los dreits de las femnas, de las minoritats, dels andicapats,… La tèrra d’acuèlh sap res del dreit d’asili ? Es per aquò que se vòl remplaçar los estudis istorics per un roman nacional (alara, aquí la plaça dels Occitans, vos disi pas…). Una extrèma-dreita majoritària es una catastròfa ; una extrèma-dreita a mai de 40 %, una brava angoissa. Un trabalh de fons a faire collectivament dins las associacions, los partits, los sendicats… Participacion, lo mot es totjorn de mòde. Participacion comença per l’engatjament de caduna e de cadun dins la vida collectiva e pòt èsser a mai d’un nivèl…

E aquí, plan d’associacions patisson d’aquela manca de participacion e de volontaris per assegurar la relèva, per menar accions dins la durada e non per un sol còp e apuèi, passa-que-t’ai vist.

La pandemia nos a menat lo trabalh a distància e los acamps virtuals. E se trapa monde que lor i agrada de multiplicar los acamps virtuals e declarar inutiles los acamps en personas (cal dire : en presencial). Los umans son en pèrda d’umanitat : la dematerializacion devendriá lo nec plus ultrà benlèu de la modernitat. Nos farem liurar cadun-a un mièg de cervesa a la fin de l’acamp en plaça de tornar prene la discutida al Cafè de la Plaça ?

E ara, nos vaquí plan malauts al nivèl informatiu. La font de la vertat vertadièra es venguda lo troble BFM/C-News/C8 , complicats de la demultiplicacion de las falsas novèlas suls rasals a-socials amb lo bèl exemple que ne balha, aprèp los trumpistas, lo Potina e son regime dictatorial.

E vaquí que per nòstre setmanièr l’ora es grèva : la situacion presenta a fait baissar la moneda dins las caissas e es la question del devenir del periodic que se pausa. Pòdi que jónher ma votz a las demandas formuladas per l’equipa del jornal. Digatz, vos anatz pas passar del Papieròt menerbés, non ?

Sèm plan malauts, mas tenèm en nosaus, en nòstre èime, las capacitats de garison. Non, serà pas amb un bolat de cloroquina : val mai lo quinquinà e l’Òr-Kinà ! Santat, e a la setmana que ven…

Malautiu Roch

 

Sosten al jornal => https://semaineduminervois.com/17518-2/

PAPIERÒT MENERBÉS (in La Semaine du Minervois, 21/04/22)

LA SEMAINE DU MINERVOIS

A BESONH DE VÒSTRE SOSTEN PER CONTUNHAR

https://semaineduminervois.com/17518-2/ 

https://www.jornalet.com/nova/14891/la-semaine-du-minervois-en-dificultat

Atal serà dit…

• Defensa del francés : La Pòsta se glorifica de la mesa en plaça de sa banca en linha French-Bank que vos permet de faire de Cash-Back. Demòra pas mai que transformèsse vòtres escuts en bitcoin !

• Quietud : Imatges que passan dins lo burèu de pòsta la Plaça de la Pòsta a Carcassona : gatonets que s’amusan, fòca que lisa… : pareis qu’es per faire una clientèla quièta !

• Rapèl : Per un artista, es un contentament quand i a fòrça rapèls a la fin de son espectacle. Per contre, compreni pas brica lo tipe que cada ser sus França-3 dempuèi 2 meses, sul còp de 8 oras un quart del ser, se’n va faire son rapèl del vaccin Covid. En 2 meses, li fa 60 dòsis de vaccin ! Deu aver plan paur de tombar malaut, lo tipe ! De mai, pareis qu’i va tanben unes còps cap a miègjorn !

• L’Arlatenca : L’emission « setmanièra » occitana Viure al País jòga a l’Arlatenca sus las antenas de França-3 que i a totjorn una bona rason per la deprogramar. Lo còp passat, èra per seguir lo Maraton de París ; aqueste 17, es per las bicicletas dins l’Infèrn del Nòrd. Es atal qu’unas emissions purament regionalistas fan dessaparèisser unes còps de mai l’expression occitana.

- Presidenciala : L’eleccion del novèl rei de França es prevista per aqueste dimenge 24 d’abril. Es fòl lo manca d’estrambòrd d’aquela campanha. Demòra de faire la bona causida, mas se sap dempuèi plan de temps qu’avèm res de bon d’esperar de París.

• Eslogan : La devisa del PSG : Mens qu’un club !

• Un libre de legir : Les Mots Immigrés, de l’escrivan Erik Orsenna e del linguista Bernard Cerquiglini (ed. Stock). La lenga francesa es tant universala e extraordinària que se totes los mots « seuns » que venon de l’estrangièr e totes los qu’an raubat a las lengas « regionalas » coma l’ocitan se metián en cauma, los paures Francimands demorarián muts coma un grand silenci ont aurián doblidat la mèscla del cèlte, del grèc, del latin, del german, de l’arabi, de l’italian, del castelhan, del l’anglés, de l’occitan, del breton, … Visca la biodiversitat linguistica e culturala !

• Un espectacle supèrbe : Vertadièrament, sus la meteissa problematica, l’espectacle del Yannick Jaulin que balhèt fa gaire al Teatre dins las Vinhas « Ma langue maternelle va mourir et j’ai du mal à vous parler d’amour » val lo còp. Una demostracion de la pèrda programada de coneissença e de saber, de despossession d’unes biaisses de dire, de faire e de viure impausats per dintrar dins lo mòtle uniformizator e reductor. L’espectacle es un imne dinamic a la diversitat e a l’escota dels uns e dels autres.

• Un òme engatjat : Vist lo documentari del Patric La Vau sus « François Moncla, passaire d’umanitat ». Lo jogaire legendari del XV quitèt pas d’èsser un militant sendical e un militant politic. Plan luènh de las bestiesas de los que voldrián que l’espòrtiu siague en defòra de las realitats de la vida vidanta, copats del monde e embarrats dins la sola practica esportiva. Avèm plan besonh encara e encara de passaires d’umanitat…

Atal-atal Roch

PAPIERÒT MENERBÉS (in La Semaine du Minervois, 14/04/22)

 E las ombras tornèron… (3)

Vaquí cossí s’acabèt aquel famós afar de las ombras desaparegudas. Las ombras, sabi pas perqué (benlèu que foguèron percaçadas pel solelh que se voliá rei de tot, coma se senhorejava a Versalhas), avián decidit de se botar… a l’ombra. Mas aquò durèt qu’un temps.

Una ombreta pichoneta s’anuejava plan dins aquel castèl escur ont s’èran amagadas dins una negranuèit. A la bravoneta, li mancava son doble present de tota eternitat : lo lum, capitava pas mai de se gaitar dins un miralh. Vaquí qu’una idèia li passèt pel cap (poiriái benlèu dire qun pichon lum s’aluquèt dins sa cervèla embrumada). Cridèt las collègas e diguèt : « E, se per passar lo temps, jogàvem a : un, dos, tres, solelh ! ». 

Las ombras, ombretas, ombrinas e ombrèlas jamai joguèron a « Un, dos, tres, solelh ! ». Tanlèu la frasa prononciada, coma un liuç, tot tornèt a la normala : lo solelh a solelhar, la luna a lunejar e las ombras a ombrejar.

E cric e crac, Me trapavi al solelh, E crac e cric, Passèri dins l’ombra, E patatric e patatrac, lo conte es plan acabat.

• Aquí doncas en clar-escur la fin d’aquel raconte un pauc fadòrli qu’auriá meritat de durar un moment de mai per emplenar la plaça costumièra d’aquesta cronica. Vesi passar coma una ombra dins vòstres uèlhs : l’ombra del dobte sus la veracitat de mon raconte. Escotatz, ieu, m’acontentèri de l’escriure negre sus blanc. 

• Pasmens, per vos èsser utile, vos pòdi balhar quauquas informacions en mai : « Se pintri tot en negre, es qu’aquò m’esvita de pèrdre temps a faire d’ombras » declarèt lo pintre Pèire Solatjat. Es plan lo Leonard De Vengut Rassega que declarèt « Jamai lo solelh vei l’ombra ».

• A l’ombreta del rosièr, l’ombrina pòrta plan sovent espinas. N’i a qu’aiman mai la pebrina que l’ombrina, mas per d’autres es lo contrari.

• L’ombra es un element de diferenciacion entre Occitans e Nordistas. A la raja del solelh d’agost, un Occitan o una Occitana cercaràn l’ombra. Lo/la Nordista se congostaràn de se faire rostir la codena. Aprèp, aiman pas las codenas qu’an confit dins lo caçolet… 

• Unes provèrbis per esclairar la question (lo mai sovent fan lo contrari !) : Amai lo lillac blanc ten una ombra. Amai un pichon espinàs ten son ombra. Las flors espelisson a l’ombra. L’azard es l’ombra de Dieu. Lo lum es l’ombra de Dieu. L’ombra passa, lo lum demòra. La patz es a l’ombra dels sabres. Se lo còs es dreit qu’impòrte que l’ombra siá torçuda. Un òme cortès marcha pas sus l’ombra de son vesin. Cal pas daissar la preda per l’ombra. Cal pas rassegar l’arbre que te balha ombra. Cal copar l’arbre que balha pas ombra. Los arbres bèls balhan mai ombra que frucha. A res del tot, la taïna balha ombra bèla. L’ombra del solelh se’n va e nòstra vida tanplan. La fòrça del solelh fa apreciar l’ombra. Se un gos jaupa a una ombra, un milierat seguís que jaupan a una realitat. Lo diable s’amaga a l’ombra de la crotz. 

• E dins mas recèrcas apregondidas (e esclairantas), descobrissi que mon professor de francés a l’Escòla normala (qu’es breton) escriguèt un libre pels mainatges per explicar que cal pas faire pisson sus son ombra !

Ombrinet Roch