Endacòm mai N°3

Se picatz dessús la primièira pagina auretz lo document en PDF e lo poiretz teledescargar.

Total Festum Sant Privat dels vièlhs

 

Las cavas cooperativas per Domenge Ganibenc

 Le café occitan de Pompignan accueille Dominique GANIBENC 

mardi 5 juillet à 20h45

pour une conférence sur les caves coopératives

On y évoquera l'histoire de ces bâtisses, depuis les débuts de la coopération jusqu'aux reconversions qu'elles connaissent aujourd'hui.

Dominique Ganibenc est docteur en Histoire de l'Art Contemporain.

Son travail a permis la publication, il y a moins d'un an, d'un ouvrage en deux tomes aux Presses universitaires de la Méditerranée : 

Vin et architecture dans l'ancien Languedoc Roussillon

A l'heure où les mutations du monde vitivinicole s'accélèrent , l'histoire et le devenir de cet héritage bâti nous interpellent toutes et tous. 

Venez profiter des connaissances que ce chercheur partagera avec nous !

Pour savourer la douceur des soirées d'été,
  le café occitan se déroulera au kiosque derrière l'église du village

• Coma de costuma podètz venir tre 6 oras per una oreta de blagueta en occitan (18h en français, venez participer ou écouter une heure de conversation en occitan)
• A 7 oras e mièja se pòt manjar darrièr la gleisa. Celles et ceux qui le souhaitent peuvent manger sur place. Une assiette froide plurielle est proposée par le Bar des Colonnes à 19h30 (salade de concombres  au pistou et à la fêta,flan d'aubergines au coulis de tomates, cake salé aux olives et jambon, houmous) et au dessert, clafoutis à l'abricot et à l'amande
  Se cal marcar ! N'oubliez pas de réserver auprès de Sarah et Séverine : 04.66.77.94.30
• à 8h45 ( se ditz 9 oras manca un quart ) conférence - projection de Dominique Ganibenc

A dimars !

 

Bodegam'bal

 

Un capolièr novèl

La cronica Midi Libre dau Joan Loís Blenet  

 Capolièr es lo nom dau mèstre dels pastres majoraus que son eles tanben bailejaires daus pastres, pastrons e vailets. Lo Capolièr es tanben lo títol d’aquel qu’es au cap dau Felibrige, lo movement mai ancian d’aparament de la lenga nòstra. Lançat en 1854 per Mistral, ne foguèt lo primièr Capolièr, e portat pel succès bèl de son òbra, foguèt per ela la debuta d’un vam novèl de relança e de reconoissença. A la Santa Estela dau 6 de junh en Arle lo venerable Felibrige eligiguèt amb estrambòrd lo Paulin Reynard Capolièr novèl. Es un eveniment vist que pren la seguida dau valent Jaume Mouttet que gardava la Copa dempuèi 16 ans. Es autanplan una bona nòva qu’aqueste 16en Capolier es un daus mai joves, e portarà de segur lo buf e la vòlha de son atge, 31 ans ! Conegut coma cronicaire de France Bleu Vauclusa fa de director de produccion as Coregias d’Aurenja. Lo Felibrige es encara plan important amor qu’incarna la dralha mistralenca de l’unitat de la lenga : « Totes los parlars d’òc son la lenga d’Òc ». Per aquò demòra organizat dins totas las tèrras d’òc amb 6 Mantenenças : Aquitània, Auvèrnhe, Gasconha, Lengadòc, Lemosin e Provença. Amai, s’es estacat a la grafia mistralenca, es plan dobèrt a la grafia classica qu’es la de mantunes Majoraus. Bon vent au Capolièr novèl.
La traduction à retrouver sur Midilibre.fr

PAPIERÒT MENERBÉS (in la Semaine du Minervois, 23/06/22)

Atal, serà dit…

A unes moments, cal parlar just per parlar, sens saupre necessàriament s’avèm quicòm de dire !

• Lo bon ròtle : Metre una Bòrna coma primièra ministra es probable mostrar d’entrada que lo programa presentat es plan limitat. D’autant mai, se se la manda presentar sa candidatura al país de las andolhas, just per beure de chuc de pomas melhorat !!!

• En vacanças : Un que deu èsser content es plan lo Blanquèr. Aqueste còp, se las a ganhadas las vacanças. Poirà anar passar tot lo temps que vòl a Eivissa, a preparar blanqueta de vedèl o a ensajar de capitar una crèma de chantilly. E benlèu que se tornarà metre a l’estudi del breton, el que presa tant las lengas regionalas…

• Retirada : Aqueste còp, es lo bon : la pòt prene la retirada lo Manu dels Valls. Aquí, pòt plegar botiga. Lo problèma bèl es qu’un jorn l’a dobèrta e que, pichon a pichon, daissèt perir totes los articles qu’èran sus las laissas d’esquèrra.

• Matematicas : Totes los liceans de primièra deurián faire de matematicas. Devon saupre que dos e dos fan totjorn quatre (enfin, ne soi pas tan segur qu’aquò!). Per tornar generalizar l’especialitat, vaquí que las matematicas venon… opcionalas. Es a dire que i aurà pas mai de joves que las aprendràn, doncas se necessitarà pas d’aver novèls professors de matematicas e coma i aurà pas pro de professors de matematicas, se poirà pas generalizar l’ensenhament de la matèria. CQFD, coma disiá l’autre…

• L’Òme-Nadal : Lo Rafaèl s’es encara ganhat lo tornèg de Roland-Garròs. E aquò sens los pès qu’èran insensibilizats. Lo còp que ven ganharà benlèu sens raqueta !

• Canicula : Volguent prene sas vacanças al mes d’agost coma tot lo monde, la calorassa a decidit d’intervenir en aqueste mes de junh. E en agost, serà en plena fòrma o aflaquida ? Aquela istòria de rescalfament climatic comença de nos calfar las aurelhas !

• Miquèl Decòr, sovenèm-nos ! : Dins los jorns a venir, tres omenatges seràn renduts a la memòria e a l’òbra del Miquèl Decòr. D’en primièr, aqueste divendres 24 de junh de vèspre (14h30-16h), a la Mediatèca de Narbona, vila ont foguèt professor al licèu e president del Cercle occitan local. Puèi, aqueste dimenge 26 de junh, Bisan rendrà un omenatge bèl a son poèta local, occitan e universal de 10h30 a miègjorn, dins l’encastre del Total Festum local. Se farà l’estrena d’una fresca dedicada a sa memòria e a son òbra sus una plaça del centre del vilatge : una illustracion de sa frasa emblematica : Farai de carnaval la fèsta nacionala ! Se seguiràn presas de paraulas, testimoniatges e lecturas de tèxtes. Los escolans de la Calandreta Lo Cigal seràn de la partida. L’òbra de poèta e de novelista de Miquèl Decòr serà tanben lo tèma del cabaret literari de l’Universitat Occitana de Nimes lo diluns 11 de julh. Los poèmas e las paraulas dels poètas an vocacion de contunhar de córrer coma un taisson dins la nuèit…

Diseire Roch

Solelh, calor, fuòc de la Sant Joan

 Lo Mescladís, de Bobí lo Contejaire. (Robèrt Pastor) Cada dijòus dins Midi Libre, Pays coeur d'Hérault, edicion de Lodèva.

Desempuèi de meses, pas de pluèja! L'estiu es ja aquí! Calimàs sus calimàs! Las ribièras son pas polidas, mancan d'aiga!  Aimarián dire e cantar, coma Bodon o Fraj: «La pluèja tomba fina sul fieral pel camin...», mas non! E l’estiu mediterranèu dona  pas d’aiga: junh, julhet, augost son meses de secada! E  caldrà tornamai faire mèfi: pas degalhar d’aiga, sèm costumièrs mas las annadas son de mai en mai  caudas e secas (veire los relevats meteorologics, los trabalhs sabentasses, las observacions...)

Aviam esperat, per la Sant Medard, força pluèja, mas pas res!

Se ditz que se plou lo jorn de la Sant Medard plourà pendent 40 jorns, levat se Sant Barnabe i copa l’èrba jos lo pè! Çò que se ditz, mas entre vertat e cresenças popularas…!

De segur en junh, los jorns creissan fins al solstici d’estiu (21 de junh) e lo solelh raja.

Lo 24  se fèsta  la Sant Joan amb de fuòcs dins mai d’un vilatge de còr d’Erau. E la nuèit sembla plan pichona, corteta! Los fuòcs brutlan de còps tard dins  la nuèit! e lo jorn arriba lèu-lèu lo 25. Corteta nuèit mas plan festejada!

Lo fuòc e lo solelh se trapan dins d’expressions:  A solelh colc, de solelh en solelh, ploù de brasa, vei lo solelh pas que per un trauc, lo solelh tusta, lo solelh vòl traucar, a la raja del solelh, solelh tremont, a solelh levant, a solelh naissent, los jorns creisson, entre nuèch e jorn e  la mòstra del solelh!

 L’occitan es una lenga rica, cal dire, per exemple: la lutz del jorn (claror naturala) mas dins l’ostal  se ditz : alucar lo lum per esclairar lo burèu; una expression: saber pas ont penjar son lum!

Ensajatz d’emplegar aqueles mots, dins la vida vidanta e bona Sant Joan, brave mond !

Zo, al còp que ven!

Podètz escotar «Lo mescladis» de Bobí sus lo site de Ràdio Lengadòc o de Radio Lodève.

Adieu a l'Enric Jurquet

 

Vacanças

 

La guinhada de l'IEO d'Erau,

sus ràdio Lengadòc (en picant sus l'image)

 

Diga ! Se sarran las vacanças e un pauc d’en pertot dins Erau, e…rau !! los 440 escolans de l’IEO, aprèp una darrièira festassa -dison aquò viatge de fin d’estudis- se fan l’adieussiatz. Per los mèstres es ora de pagelar los progresses de sas còlas respectivas, de far de rasonaments, de tirar bilances… Se lo govèrn e sos complices locals s’encargan, amb lo gaubi dels fabricants de capòtas d’empachar l’espelida de las practicas futuras, lo professor, lo bon, es puslèu coma un vendeire de tabat qu’auriá tugat a cha pauc sos clients afogats e que se vei esvalir los estudiants mai estudioses… La sanflorada anarà a Pau Va, d’unes escriràn los libres que la literatura nòstra esperava dempuòi la despartida dau paure Bernat de Ventadorn e lo rafatum farà cronicas e contarà colhonadas sus ràdio Lengadòc.

Vòls que te diga ? Saique, a la rintrada mancarem pas d’ases per lor ensenhar la lenga d’òc ? Que non pas ! L’escolan en occitan es un fidèl que dobla, redobla, de còps sus mai de vint ans sos estudis per èsser segur d’aver tot plan encapat tant talament qu’arriba que lo blanc dau pòrre, lo grum gròs, aqueles que partiguèron cap a l’Universitat agèsson sa licéncia d’un biais postume o a vegadas la protèsi abans la tèsi.

Avisa, avisa amontdaut ! aquí çò qu’arriba quand un pòble es sanat de sa lenga, mai vos encapriçaretz e mai s’entestardirà ! E me daissère dire que los ases son caputs.

Enfin, per çò que ne dise, ieu.

 

La guinhada de l’IEO34. E, rau !

 

FLOR DE LUNA

 L’UÒLH DEL BUÒU

LA BILHETA DE L’IVONA DEL CERCLE OCCITAN DE MÈSA.

A quand de flors sus la Luna ?

Mas i a de proritats. Los cercaires, qu’an totjorn besonh de se gratar la tèsta per trapar quicòm de novèl, an decidit d’ensajar de far créisser, dins de pòts tan grands coma de dedals, de granas dins de tèrra lunària, tèrra que se sona « regolita ».

Qu’es aquò ? es de ròca lunari, pròcha la tèrra volcanica.

Foguèt prelevada sus la Luna lòrs de las missions Apollò 11 e 17, en 1969 e 1972. Òc ! Fa de temps.

Miracle ! 20 jorns après lor mesa en tèrra, las granas d’« arabetas de  las Dònas», mena de creisselon, an levat. Pasmens, amai s'èran un pauc traças, òm pòt dire que l’experiéncia foguèt una capitada. Per contra cal daissar al sòl lunari, qu’a pas encara sofrit de l’agression dels umans, lo temps de s’acostumar a nòstre biais de far. E se i a besonh, apondrem una bona ponhada d’engrais.

 Sabèm, dins nòstres pantaisses los mai fòls, que la Luna devriá servir de marchapè a d’expedicions sus la planeta Mars, atanben l’afar es d’importància.

Tot aquò fa soscar. Quand ne’n serem a cultivar de tomatas sus la Luna, caldrà ben las anar asagar cada ser, e recomandam als jardinièrs de doblidar pas lo capèl, que la temperatura pòt aténher + 123° dins la jornada.

Autant dire que lo calimàs que vivèm en aqueste moment es just un pichon abans-tast de çò qu’espèra los mai ardits d'aqueles que s'i voldràn apegar.

Segurament que seràn pas las tomatas las mens carestiosas del mond, al prètz de la bilheta per la Luna. Alara, per jónher l’util a l’agradiu, e coma avèm un bon saupre-far en la matèria, òm podrià profechar dels viatges per liurar a la Luna (al pretèxte de compòst), de tombarèls de nòstres escobilhas, que començam de pas saupre de qué ne faire.

Caldrà far atencion de ne pèrdre pas en rota en cercant a se dobrir un camin a travèrs los brigalhs de satellits que rebalan d'aicí e d'alai dins l’espaci.

Aquò vòl dire qu’après aver polluit la Tèrra Nòstra, avèm plan entamenada la pollucion de l’espaci, e ara en abans tota, direccion la Luna per contunhar nòstra òbra. 

Pel còp, se cal pas estonar que los astres vesins siagan gaire aculhents envèrs nosautres.

Cadun se protegís coma pòt.

 

Ivona BEAUME

 

L’ŒIL DU BŒUF

LE BILLET DE(YVONNE DU CERCLE OCCITAN DE MEZE.

 

       FLEUR DE LUNE

 

A quand des fleurs sur la Lune ?

Mais il y a des priorités. Les chercheurs, qui ont toujours besoin de se gratter la tête pour trouver quelque chose de nouveau, ont décidé d’essayer de faire pousser, dans des godets aussi grands que des dés à coudre, des graines dans de la terre lunaire, terre qui s’appelle régolithe.

Qu’est-ce ? c’est de la roche lunaire, proche de la terre volcanique.

Elle fut prélevée sur la Lune lors des missions Apollo 11 et 17, en 1969 et 1972. Oui ! Ca fait un bail.

Miracle ! 20 jours après leur mise en terre, les graines d’arabettes des Dames, sorte de cresson, ont levé. Cependant, même si elles étaient un peu rachitiques, on peut dire que l’expérience a été réussie. Par contre il faut laisser au sol lunaire le temps de s’habituer à notre manière de faire. Et si besoin, nous ajouterons une bonne poignée d’engrais.

Nous savons, dans nos rêves les plus fous, que la Lune devra servir de marche pied à des expéditions sur la planète Mars, aussi l’affaire est d’importance.

Tout cela fait réfléchir. Quand nous en serons à cultiver des tomates sur la Lune, il faudra bien aller les arroser chaque soir, et nous recommandons aux jardiniers de ne pas oublier le chapeau, car la température peut atteindre +123° dans la journée.

Autant dire que la canicule que nous vivons en ce moment est juste un petit avant-goût de ce qui attend les plus hardis de ceux qui voudront s’y aventurer.

Il est probable que ce ne seront pas les tomates les moins chères  au monde, au prix du billet pour la Lune. Alors, pour joindre l’utile à l’agréable, et comme nous avons un bon savoir-faire en la matière, nous pourrions profiter des voyages pour livrer à la Lune (au prétexte de compost), des tombereaux de nos ordures, car nous commençons de ne pas savoir qu’en faire.

Il faudra faire attention à ne pas en perdre en route en cherchant à s’ouvrir un chemin à travers les débris de satellites qui traînent ici ou là dans l’espace.

Cela veut dire qu’après avoir pollué notre Terre, nous avons bien entamé la pollution de l’espace, et maintenant, en avant toute, direction la Lune pour continuer notre œuvre.

De fait, il ne faut pas s’étonner que les astres voisins soient si peu accueillants envers nous.

Chacun se protège comme il peut.

 

Yvonne BEAUME

Mèze, le 17 juin 2022.

 

Mèsa, lo 17 de junh de 2022.

La rièja del Jaumet N°124

 

Salut a tu.

Te mandi aquela rièja e sabi pas se, a la seguida, anirai votar o me banhar. Se lo doblidi pas te  dirai ma causida la setmana que ven.

 

Orizontalas 

1)  Acompanha una manifestacion 

2) Uniran. 

3) Cellula del cervèl 

4)Idrocarburs. 

5) Degalhe, maque. A sa clau. 

6) Se trapan dins las basas coma dins las casas. Simbòl d'un gas luminós

 

Verticalas 

A) Per pescar 

B) Pichòtas pinhatas. 

C) Concurenta. 

D) D'un departament occitan. 

E) Divinitat. 

F) Amb un dard, es un rebalaire. Tot sol. 

G) Incapable.

 

Negras

     E5,E6 F4

 

Vaquí la solucion del darrièr còp.

 Escalon - Raunèri - Milhas -Ilpe (lipe) - Toalhon - Annalas.

 Ermita - Sailon -Culpan - Anhela - Lea. HL - Ors. Oa - In. Ons(son).

 

Trantalhi pas per te mandar la rièja.