Joan Marc Vilanòva - Tres, dos, un... e rau! (15)

Joan Marc Vilanòva. 
Seguida de Tres, dos, un e rau ! IEO Edicions, 2006 

(Ne traparetz, la debuta als articles en dejós)

Totèms 

-=oOc=- 

La mièjanuòch aviá picat. “ La Cambusa ” èra vuèja, quasiment, levat quatre òmes, davant de gòts ont la cervesa aviá daissat son amarum e  son escrume. Risolet, Sèt-set e Mendilh demoravan aquí, agach negat, acoidats davant lo miralh del comptador, aiga panosa, del temps que Mut contava, contava...

« ... L’ase, dins sa  fasa ultima, es pas pus ase. Es totèm. Escotatz... Escotatz... Dins lo silenci de la nuòch, s’ausís coma un brande fadat, coma un caucatge grèu... E per la nèbla que monta del flume, que ne chuca l’aiga tota, a ne desvelar la maire, s’ausís coma un trastejadís caput de tota causa passada e trespassada...

Ô ! Tèrratrem imaginat ! Se met en movement un long seguici d’ombras, lençòls e casublas mesclats. Vaquí Cères, grèga segairitz, e vaquí Dionis, chucaire benaürós, sul borricòt jol barricòt, e Vèsta, del fogal la gardiana, coronada de flors, de panetons plen la banasta, e Maria fugidissa, que pòrta son Jèsus. La mitra fa de l’evesque un ase qu’auriá mes sas aurelhas al revèrs... A totes, l’ase porgís son esquina breçaira, son anar pacientós e sos uòlhs de mistèri... Los qu’anavan aital, cavalcant l’aurelhut, venián per la patz... »

Los uòlhs de Mut s’èran meses en orbita.

« ... Fèsta dels senses, gorrinariá dels faunes, embriaguesa dels satirs, canhas sublimas, aigats de cacaladas, trionfe priapic. Pic e repic. Pica l’ora. Alara, alara... Los totèms del País-Bas desmairan dels remembres aclapats jols tempses de memòria perduda. Del dintre de la cervèla dels òmes e de las femnas, quand lo trimadís e las amors agotan lo voler, quand se clavan las parpèlas, alara, s’escapan las bèstias totemicas...

Ô ! Tiradors secrets per las parets de pèira celats, caps de fusta ! Las clòscas se fendasclan e los bocins prenon sa volada, e las estèlas se meton a virar. Del caos s’organiza un còsmos inausit. Ges de Trinitat, de Panteon, ni de Zodiac... E pasmens, e pasmens, d’ensenhas conegudas pels prats sens bolièira de l’inconscient colectiu... De Mesa, vaquí lo Buòu, lo Cranc de Massilhan, de Seta lo Dalfin, e lo Lop de Berlop, amb lo de Lopian, e lo Polin de Pesenàs e sos Machos capbords, lo Camèl de Besièrs amb son Paparin, lo fidèl curaton... Ô ! Farandola emmascada e descabestrada ! De Ginhac a Ceban, los Ases te menan per la man !... 

« Mèstre Pèire, una autra virada ! »

Saupre 

-=oOc=-

- As dich « a Ceban » ?  Tres miradas estonadas interpèlan lo contaire.

- Òc ! Òc ! de Ginhac a Ceban, çò ditz la sansonha... Perdequé ? Per de que es aital ! Per de que, ieu, o vos disi ! Per de que o sabètz pas encara, mas ieu vos vau assabentar ! E un còp que seretz assabentats, podretz dire : « Ara, sabèm ! » 

Mut lo Portaire sabiá far montar l’aiòli...

« ... Un còp èra... Un còp èra... una galèra... maurèla... sarrasina... Aviá sarradas las velas en  se sarrar d’Agde, la Pèrla Negra. Per embocadura d’Erau trauquèron las aigas doças, nuòchament, doçament, qu’òm los vegèsson pas. Anavan als rems. Jog ! Jog !... Passèron Ceban. Jog ! Jog !... Passèron Sant-Florenç. Jog ! Jog !... Castelnòu-de-Joan-Guers. Jog ! Jog !... Lesinhan-la-Ceba... »

- Bon ! Alara ! Jòga que jogaràs, van acostar a Clarmont-d’Auvèrnha ! ” Mendilh s’impacientava.

                - Chut ! Calha-te ! Escota !... 

                               - ... Jog ! Jog !... Ginhac ! 

                               - ...Nhica ! 

                               - ...Nhaca !

                               - ...Nhòca ! 

                                              - Bachòcas ! 

                                              - Chut ! 

Desbranda

-=oOc=-

- ... Ancoran. Meton lo barcòt a l’aiga. Gratipautas, rescondons e chut-chut. L’aire de la nuòch èra comol de flairas de fruchas maduras. Se cresián en çò sièu, las narras comolas de perfums d’orient. Mas...

Mas... Mas... Sentiguèron pas l’Ase, que dormissiá coma una soca. Vai te quèrre ! Una babocha pompiguèt la coa. L’Ase : brama que bramaràs ! Los sarrasins : crida que cridaràs ! Lo t’agantan, lo t’enròdan, lo te badalhonan : de badas ! L’Ase tremolava d’espavent ! Lo tenián pas !... »

- E alara ? E alara ? 

- E alara ? Eh ! Eh ! Rainal es arribat ! Rainal, l’asenièr, qu’atropelèt tot Ginhac, qu’èran a li raubar la bèstia ! Cridava tan coma son ase ! Lo vilatge tombèt del lièch, en avalanca, sus las ancas sarrasinas ! Pim ! Pam ! Pom ! A tustas e bustas ! Dintrèron dins lo prat de Rainal coma Tolosans en mesclada, coma los d’Asterix dins lo campament roman. Los autres : « Son calucs ! Son calucs ! Quana galèra !  A la galèra ! » Partiguèron al mai córrer, s’escampèron a l’aiga, escaladèron a òrsa e a poja e... rau ! Cap a Agde !

... Arribèron  contents, mas lo coquin de sòrt,

Lor empeguèt la masca en arribant al pòrt.

De los ausir cridar coma de desenats,

Los sarrasins fugisson, totes desalenats.

Las fruchas, las odors, los espèrs, lo coratge,

Los turbans e las grolas apalhan lo ribatge...

                ... Mas... Mas... »

- I sèm mai !...

- Mas n’i agèt un, d’aqueles rauba-galinas, mai atrassat e pançarut que los autres, que de ràbia escampèt lo paure ase dins lo riu. Aquò’s lo belet. Lo demai de la chorma remava coma de bauges. La galèra s’alunhava. Lo Pançarut volguèt cavalcar l’ase, que nadava... Pels sarrasins, sabèm pas çò qu’arribèt - per l’un, ni per los autres. Partiguèron per non jamai tornar, fins a l’autra man de la mar.

- En quant a l’ase... 

(de seguir...)