D’aprèp Rabelais
Assetat
sul trepador, davant la botiga del rostisseire, un paure pòrtafais rosegava son
darrièr crostet de pan dins lo fum d’un pol rostit. Lo trobava, son crostet, aital
perfumat, grandament saborós. Lo rostisseire, gròs e gras que peta, agachava e daissava
faire.
Fin
finala, quand lo crostet tot entièr foguèt rosegat, lo rostisseire t’agantèt lo
pòrtafais pel còl e li volguèt faire pagar... lo fum de son rostit !
-
Vos ai pas tocat lo pol ! Vos ai pas tocat lo pol ! Fasiá lo pòrtafais. Lo fum s’enlairava e defòra s’escapava ! Vos
toquèri pas res e vos devi pas res !
Lo
rostisseire li rebecava qu’èra pas tengut de noirir los pòrtafaisses amb lo fum
de sos pols rostits. Pensava plan d’èstre pagat sulpic, si que non li anava
brandussar las pelhas, al pòrtafais. Aquel d’aquí tirèt lo baston e se metèt en
garda.
Totas
las grandas maissas e totas las lengas de pelha de Borronhan acorriguèron a la
garrolha. Cadun balhava son vejaire e l’embolh èra grand quand arribèt a punt
lo sénher Joan lo Fòl.
Quand
se mainèt de Joan lo Fòl, lo rostisseire faguèt al pòrtafais:
-
Seriás d’acòrdi, per trencar nòstra garrolha, de préner per jutge aquel nòble
Joan ?
-
Òc ! Faguèt lo pòrtafais.
Doncas,
lo sénher Joan lo Fòl, un còp entendut l’un e puèi entendut l’autre, comandèt
al pòrtafais de li fisar quauque pèça de moneda. Lo pòrtafais li metèt dins la
man una pèça de coire traucada.
Lo
sénher Joan lo Fòl la prenguèt, la pèça, e la pausèt sus l’espatla esquèrra,
coma per veire se fasiá plan lo pes. Puèi la faguèt sautar dins la pauma de la
man, coma per veire qu’èra de bon metal. Fin finala, la pausèt sul viston de
son uòlh drech, e puèi sus l’autre viston, coma per veire qu’èra estada plan
batuda. Aquò foguèt fach dins lo bèl silenci del pòble de las grandas maissas e
de las lengas de pelha. Tot aquel monde badava. Lo rostisseire se gratava lo
cuol, que cercava de compréner. Lo pòrtafais fasiá d’uòlhs coma d’uòus a la
còca.
Fin
finala, Joan lo Fòl faguèt tindar tres còps la pèça sus lo comptador de fèrre
de la rostissariá. Tin ! Tin ! Tin ! Puèi, amb la majestat
del capelan quand fa lo sermon del Jutjament Darrièr, ajustant sus son cap son
grand capèl roge e jaune de tres ponchas e tres campanetas, faguèt a la
cantonada :
-
La cort, vesent plan que lo pòrtafais, que se manjèt lo crostet amb lo fum del pol
rostit, ven de pagar lo rostisseire amb lo tintin de sa moneda... Aquela cort
comanda que cadun se’n torne amb sa caduna, e per lo nas de cadun, lo fum del
pol rostit e dins l’aurelha de caduna, lo tintin de la moneda. Es dich !
Joan Marc Vilanòva
