Gramatica de l'occitan estandard

COLLÈGI D’OCCITANIA - EDICIONS
Ostal d’Occitania,
11 rue Malcousinat,
31000 TOULOUSE
https://www.collegioccitania.com/

 

 

Signes d'espèr

 La cronica Midi Libre dau Joan Loís Blenet

Se la situacion de la lenga nòstra es plan marridassa vesèm de signes que manifestan un cambiament positiu de vejaire de l’opinion. Avís de cambiaments per la lenga nòstra. De segur sèm encara dins lo trauc a luchar « contra subèrna » e per la part màger dels decideires, sens ges de futur. Pasmens, pasmens, qualques signes fan vesidor un cambiament prigond de vejaire per l’occitan. Es un movement lent que se fa dempuèi qualquas annadas. La jornada d’accion dau collectiu Per Que Viscan Nòstras Lengas capitèt plan. En resson d’aquesta, lo Francis Cabrel diguèt son sosten a Antenne 2 e lo tornèt afortir dos jorns aprèp. Un autre signe mai espantant ven dau sénher Tirole, lo Nobel francés de l’economia. Bailejèt lo trabalh d’una còla d’especialistas de gròs grun per pensar l’avenidor de Tolosa pertocada qu’es per la crisi de l’avion. Aquesta còla saberuda menada per lo « pontife » de l’economia sortiguèt un plan de 11 punts. Figuratz-vos qu’un d’aquestes es «Valorizar la lenga e la cultura occitana ». Sens èstre « tirolatre » vaquí un avís que tinda diferentament de çò qu’ausissèm de longa. Autre ventolet benvengut : l’enquèsta menada per l’OPLO per las 2 Regions, Occitania e Aquitània Novèla. 92 % de la populacion vei favorablament la lenga-cultura occitana e son a 80 % per mai d’accion publica per lor donar d’avenidor ! Lusidas d’espèr dins la negra lucha que nos mena lo Blanquer, sinistre de la diversitat.

Traduction à retrouver sur Midilibre.fr

En audio sus Ràdio Lengadòc. Picatz sus l'imatge e i arribaretz.

 

PAPIERÒT MENERBÉS (in La Semaine du Minervois, 22/10/20)

 

ENTRE SENTENAC E TARASCON

Estipularai jamai pro la pena del monde que se trapan en coa de lista alfabetica. Bon, òm se pòt totjorn dire qu’un jorn, los darrièrs seràn los primièrs e a la revèrsa (Lusenac en Liga-Una e lo PSG en segonda division departamentala !). Per aquesta cronica, arribam al cap de la tièra de las comunas d’Arièja que, lo còp passat, daissèrem de costat : un vintenat de comunas dedicadas a un sant, mai un brave cinquantenat d’autras per n’acabar. Es lo trabalh final ! Zo, cap Arièja !

Sant-Amador, tèrra de trobadors. Sent-Amanç, tèrra dels amants. Sent-Bausèlh, l’uèlh bèl. Sent-Felitz seguís lo riu tòrt. Sant-Felitz espèra lo retorn del gat. Sent-Guironç, tot vira redond. Sent-Joan bateja dins l’aiga. Sent-Joan, las gimblas a la man. Sent-Joanh sòmia de castèls en Castilhonés. Sent-Joan se pèrd per falguièras. Plan gras es lo capon de Sant-Jolian. A Sant-Larí, los dos pès suls esquis. A Sent-Lisèr, son limita. A Sent-Martin, cara d’Alps fàcia a Pirenèus. A Sent-Martin, te tendràn pas en òdi. A Sent-Miquèl, mudas que mudaràs. A Sent-Pau de Jarrat, fòrça aucs. Sent-Pèire se banha a la ribièra. Sant-Quentin dins sa torre es lo fraire d’Anna, sa sòrre. Sent-Quirc, passa-me lo cric. Sent-Victòr de la rosòla. Sent-Ibarç, la mina iberica. A Senta-Crotz, lo vòl d’aucèl permet d’èstre. A Santa-Fe, sens òbras, mòrt siás. A Senta-Susana, una brava susada.

Mas, sens susada, acabarem la tièra ariejenca : A Santenh, rintintin! A Senconac, i a pas de cornac. A Sentenac, son caparruts. A Sèrras, mancan pas d’argent. A Shoantenh, jamai passèt un vendean. A Sinsats, son plan/pas sensats. A Siuras, la borsa voida. A Siguer que siague. A Sòr, qual sòrt, tornarà pas dintrar. A Sorjat, un veiron d’ordiat. A Souèx, manjan rogalh. A Solar, jamai se colca lo solelh. A Surban, tres papetas sul banc. A Susan, la brave susada (De Susana e de Susan, cal susa lo mai : vai-te’n saupre!). A Tabre, sortís lo sabre. A Tarascon, coneisson pas la Tarasca. A Taurinhan, cada buòu del castèl es taure. A Taurinhan eth Vièlh, las banas acaptadas. Al Telhet, pichona tisana. A Toars, rendètz-vos sul baloard. A Tinhac, son tinhoses. A Tortosa, las tortoras. A Tortròl, cinc sòus lo petròli. A Tremolet, tremòlan ser e matin. A Tròia, vengues pas una pròia. A Unac, son unencs. A Unzent, tot s’usa se l’òm se’n servís. A Urs, passan los orses. A Ussat, las ussas gròssas . A Uston, arbres pichons e fusta magrinèla. A Vaissís, vai-i. A Vals, per una valsa (A Vals, se creson totes ministres). A Varilhas, jòc de quilhas. A Vathmala, fai ta mala. A Ventenac, lo vent ten nhac. A Verdun, l’autre blau. A Vernajol, un rèc de jols. A Vernaus, los vernhés auçan. A Vernhòla, lo veiron de nhòla. A Vic de Sòs, ailà dessús. A Vièlanava, to es nòu/vièlh. A Vilanòva d’Òlmes, los brave òmes. A Vilanava de Laton, un taçon de lait. A Vilanava del Pareatge, una vida de paratge. A Viran, tant que viras fas lo torn. A Viviès, a la cava, lo vin i es. Santat !

Arièja-mon-país Roch

 

Cobrifuòc e morralhon

 La guinhada de l'IEO d'Erau sus RÀDIO LENGADÒC

(Picatz sus l'imatge, i tombaretz)

 

Diga. Me passejave l’autre dimenge per los camins rascanhuts dau rèire país que i vive. Sabètz, es un ròdol que se i pagan las talhas coma s’èretz en plen París mas ont las rotas desondradas tenon mai de traucs que de quitran e ont lo gramenàs e los valats fan benda d’arrèst d’urgéncia. Rai. Ère a badar lo país a dètz a l’ora, quand me sortiguèron d’una blaca dos chins qu’avián levat saique quauque lèbre o singlar, vai te’n saupre? E de me montar la carrèla. Aqueles chins èran normals fin finala, coma tus e ieu, de bèstias chins, tot çò que i aviá de mai chin. Vòle dire, èran pas de chins de la vila que son per d’unes de  traçonets de ratasses pomponejats per un mèstre perruquièr o de Macanichas apasturats au Ragost-minon e per los autres, de morres espotits, geneticament modificats per tugar amb de maissas d’acièr mas que petan de longa sus lo radassièr de sos proprietaris que los patricolatges d’adn an de còps sos limits.

 

Vòls que te diga ? Sèm cuòches, la guèrra es mondiala e l’avèm perduda, l’enemic es coma lo Credit Agricòla, es pertot ! Marcamau se passeja tornarmai, au mercat negre se trapa encara a prètz fòrt mas per pas gaire, pastas e papièr cuol… Lo cobrifuòc es declarat -es enebit de sortir de son ostau de nuòch quand i a pas digús per carrièira, cau sortir lo jorn quand tot lo mond son defòra- e veja-lo aquí mai : lo papafard de sortida amb derogacions… E aquí, òsca Manòsca ! Vòstre pitbul a lo drech de vos menar pissar dins la gandòla per pauc qu’agèssetz totes dos lo morralhon reglamentari.

Enfin, es çò que ne dise ieu.

 

La guinhada de l’IEO34. E, rau !

La rièja quasi confinhada de Jaumet N°52

 

Bonjorn.

Aquela ròssa de covid se passeja mai que nosautres. Vaquí per passar lo temps.

 

Orizontalas

1) Reçauput un còp pagat.

2) Epidemia.

3) Arrapar.

4) Enganas.

5) Capitala de l'Arabia seodita. Primièra nòta amb un bemòl.

6) Se fa per un castèl.

 

Verticalas

A) Liga amb la barbeta.

B) Ànsias, lanhas.

C) Al mitan del fuòc.

D) Rosigada pels vermes.

E) Rosigaires.

F) Pichòt nom femenin. Se trapas dins l'estomac.

G) Entrada d'aire.

 

Negras

     E5, F4

 

Solucion de la setmana passada:

 Polvera - Aliaràn - Capials - Del. Ui - Mate. Ma - Usatges.

 Pac (cap). Mu - Oladas - Lipeta - Vailet - Èra - Raluma - Ànsias.

 

 Ajas pas de lagui de rièjas n'ai fins a la fin del confinhament!

Tèst Caronha-19 en linha

 Cossí far lo tèst del caronha-virus ?

1) Vojar de vin dins un veire e ensajar de lo sentir.
2) Se podètz sentir lo vin, bevètz un glop e agachatz se ne podètz trobar lo gost.
3) Se lo podètz sentir e se trobatz lo gost del vin, podètz pensar qu’avètz pas la caronha-19.

Arser, nòu còps de contunh lo faguèri ieu lo tèst, e totes foguèron negatius, de mercé Nòstre Sénher.
Aqueste ser lo vau tornar far lo tèst, que de matin lo cap me doliá quand me soi desrevelhat, aquò’s benlèu un signe que soi malaut. 

de Jaume Canet.

MIRALH, MON BÈL MIRALH ¡

 

L’UÒLH DEL BUÒU

LA BILHETA DE  L’IVONA DEL CERCLE OCCITAN DE MÈSA.

 

MIRALH, MON BÈL MIRALH ¡

 

Urosament que lo banhador es pro grand, que quand me vesi de matin, ai l’enveja de lo copar aquel miralh. Me reteni e comenci per pausar las lunetas. Puòi reculi de dos passes ; aquò va melhor...pasmens òm disiá qu’èri polideta fa encara qualques annadas...

 

Urosament - enfin es un biais de parlar - quand nos passejam per carrièras, ara avèm la masqueta e nos tenèm a distància, per agantar pas LA Covid, e per pas bailar 135 èuros a la polícia, qu’aquel mond fan pas dins la fantasiá.

 

Mas tot a una fin, e per de qué pas lo Coronavirus? Cossí anam faire quand tombaràn las masquetas? Se caldrà metre sus la cara quicòm, que sabi pas coma se ditz en occitan, mas que sembla a un bon quilo de farina se, de còps que i a, avèm la man un pauc pesuga. Per dessús un planponh de campanha en boita e de “trompa-colhon”, e buta, farà “la rue Michel”.

 

E per precaucion, lo temps de s’abituar a nòstre novèl “look”, caldrà contunhar a s’agachar de luònh. O fasèm ben dins los musèus per s’extasiar davant las òbras dels pus grands mèstres de la pintura !

 

Yvonne BEAUME.

19 OCTÒBRE de 2020.

 

Viure al país a Sant Guilhem

 

Dimanche 25 octobre 2020
Sur France 3 Occitanie à 10h50
Une émission présentée par Marius Blénet

Dimanche prochain, Viure al País vous emmène dans un des plus beaux villages de notre région, Saint- Guilhem-le-Désert !
Situé dans un cadre exceptionnel, à la limite de la plaine languedocienne et des causses, ainsi que sur les gorges du Verdus et de l’Hérault, Saint-Guilhem attire chaque année près de 700000 visiteurs. Avec Joseph Jaudon, un « sauta-ròc » (le surnom des habitants de Saint Guilhem) de naissance, nous allons visiter la commune et remonter le temps. Le village est né autour de son abbaye, fondée en 804 par un soldat de l’armée de Charlemagne, et jusqu’aux années 1960 il restait isolé de ses voisins. Le tourisme a depuis transformé la vie de Saint Guilhem, où la principale activité traditionnelle était la culture des oliviers.
Aujourd’hui la fille de Joseph, Emilie, et son mari, Chérif, animent la vie culturelle de Saint Guilhem et des alentours avec leur association Les Soumiaires. Avec des concerts, repas ou après-midi contes, ils mélangent la culture occitane et les cultures sénégalaises. Ils financent ainsi des actions dans le village de Soum, au Sénégal, d’où est originaire Chérif. Ces dernières années ils ont notamment contribué à construire des salles de classes pour le collège local.
L’un des membres des Soumiaires est aussi une figure connue de la culture occitane actuelle. Sylvan Chabaud, un des chanteurs du groupe Mauresca, vit dans un village voisin. Il est aussi écrivain et vient de publier un recueil de nouvelles, « Serranas », dont l’une se déroule justement au-dessus de Saint-Guilhem. 

Dans un long portrait, Myriam François vous propose de découvrir la vie littéraire de Sylvan Chabaud, une facette moins connue du personnage. Un programa bel dins un encastre remirable, Viure al País a Sant Guilhem dau Desert, aqueste dimenge a 10 oras 50 sus França 3 ! 

Passejadas occitanas

 

La Maurèla e lo guit

 

Teatre : Maurèla e lo guit                     

Tres personatges :

Maurèla (la vaca que ritz), Guiton (lo guit) e Milka (La vaca del chocolat)

E lo Narrator. 

..............................

Un jorn Maurèla que romiava coma de costuma, dins son prat, vegèt arribar dins lo cèl d’Aubrac, un aucèl, qu’ensajava de se pausar...mas que li semblava cansat, crebat, aflaquit...

Escotant sonque son bon còr, se precipitèt per l’ajudar. (Cataclòp, cataclòp, cataclòp)

Èra un guit que veniá directament del Gèrs, tremolant de lassièra e de paur...

Maurèla li diguèt :

-          Te’n fagas pas. Pausa-te aquí. Te vau quèrre d’aiga e de qué manjar.

E al cap d’un moment lo guit li contèt las rasons de sa fugida.

-          Es una longa istòria, mas una istòria vertadièra, una mena de documentari...

Maurèla aimava las istòrias, e son amiga Milka tanben. Alara la sonèt per escotar amassa...

-          Ja, los ainats, los guits los mai vièlhs, contavan als jovents, als guitons, la gripa d’autrescòps : la gripa aviaira : H1N1, çò disián. A cada còp, lor donèron la petega. Los guitons fasián de cachavièlhas...Sustot que l’istòria finissiá totjorn mal : caliá abatre lo tropèl ! Sonque los guits los mai aventuroses foguèron salvats. Los que trantalhèron pas per se’n anar, endacòm mai.

-          Meuh ! ...e aprèp ... Mas a l’ora d’ara, es acabada la H1N1.

-          Aprèp, nosautres sèm venguts mesfisants. La fisança èra rompuda.

Puèi, la rumor disiá que i aviá la COL-VID 19. Nosautres sèm de còl-verds. Ai comptat, dins l’enclaus, èrem 19 !

Alara la petega nos ganhèt, un còp de mai. Mas sus ràdio Còl-verd del Gèrs, expliquèron que sonque los pangolins e las ratapenadas se devián far de laguís ; pas los còls verds.

-          Meuh ! ... Alara, perqué sès partit ?

-          Perque sèm prèp de Nadal, e cada annada, per Nadal, lo mond vòlon de fedges grasses, e de guits. Es pas un bon moment per nosautres...dins Gèrs. E aquí ? Es risquat per ieu ?

-          Meuh … ! Non, aquí serà coma un « gal en pasta » ...enfin vòli dire que seràs protegit. Amb doas amigas plan banudas, riscas pas res !

 

E li prepausèron de formatge e de chocolat, per festejar lor novèla amistat ; mas lo guit mercejèt e se’n anèt querre, dins lo prat, çò que li agradava mai...

En caminant se’n voliá, mas se podiá pas empachar de pensar a la malautiá d’autrescòps, que los vièlhs guits sonavan : la malautiá de la vaca caluga ! ... (Cristina)