Joan Marc Vilanòva.
Seguida de Tres, dos, un e rau ! IEO Edicions, 2006
(Ne traparetz, la debuta als articles en dejós)
Cogorlièrs !
-=oOc=-
- De’n primièr : « Cogorla ! » E òc ! Vòstre mond, son pas
que de cogorlièrs !
Aquela declaracion, de tant
peremptòria que foguèsse, daissèt pas d’estonar lo frairum. L’imatge semblava
asardós mas, emai lor tirèsse una riseta estonada e incredula, lor empusèt la
curiositat. Cerquèron de sens a aquela enigma novèla.
Una enquèsta discrètament menada a
son entorn - mai que mai a cò de Danielon, que vendiá tabat e gazetas -
entredobriguèt l’arca del mistèri. Se trobèt que, d’un biais general, una
cogorla, aquò designava subretot una persona (òme o femna) pas tròp dobèrta del
comprenòri. Per exemple, se podiá dire : Bèu
a la gròssa cogorla ! d’un bravòt qu’engolís tot çò qu’òm li conta. O,
encara melhor : Sa femna lo fariá pissar
dins una cogorla ! que dins d’autres ròdols revirariam per Es ela que pòrta las bralhas ! Mas la
primièra explica lor pareguèt plan leugièra per esclairar l’anatèma plenièr - e
la seconda esparnhava a la mitat enfaudada de Ceban la trufariá que semblava quichar
sus totes.
Dapasset, aprenguèron que la bèla cogorla,
doblament bombuda, amb sa siloeta de fòrmas suggestivas, sas cambetas
escalairas, sas viroletas pegosas, podiá evocar una panturla, una bagassa, una
filha de marrida vida. Çaquelà, descortés per las onèstas, aquò conveniá pas
pel masclum. L’esclairatge seguent, qu’acampava òmes e femnas dins
l’embriaguesa lor semblèt tròp comun per èstre retengut. Se pensèron d’agantar
la clau de l’arca misteriosa quand los vièlhs del banquet del pont de
Sant-Florenç liurèron enfin sa version. Vaquí, fidelament transmés, son
raconte.
Ramonetatge
-=oOc=-
Una « campanha » dins lo
País-Bas, designa los bastiments agricòls qu’aparan obrièrs e aisinas per far
venir la vinha. Una granda cort centripèta s’enclausís del castèl, de l’ostal del regissor, del ramonetatge,
dels celièrs, estables, remesas - e de la cabana del can (Adà.) Un potz e sa figuièira
ne marcan mai d’un còp lo nucli.
Josèp, Maria, Marc, Joan - los
sants, sensadament, protegisson las
campanhas mai alunhadas. Puèi venon de noms de circonstància : « Montmarin »
« Cantaucèl » « La Beguda » « Castèlsec » « Puòch-Cocut »
« Picatalent »... Al mai sarrat del vilatge, quand la tèrra balanceja
de la vinha a l’òrt e de l’òrt a la vinha, venon de noms mai prosaïcs : « La
Condamina » « L’Òrt del Gal » « Lo Jardin ».
A Ceban, la campanha del Jardin se
desplegava entre ostals e flume. Gausissiá de la practica dels jornalièrs mai
biaissuts, qu’acabavan son temps en causissent las vinhas mai pròchas del
vilatge. La tèrra aprofiechava tanben de costejar lo flume, e aquí venián sens
esfòrç los rasims e las fruchas, los legums e las flors.
Un camin ribejava Erau, lauserdejant
al solelh fins a la rota de Sant-Florenç. Escapat del « Jardin », un
ramonetatge de passat-temps, sens mai de teule ni de contravent se carpinhava
amb la mòrt de tota la fòrça de sas paretassas de pèiras volcanicas. Los
romegasses n’emplenavan lo debàs e n’enebissián la dintrada. D’autres
escalaires creissián al mitan e s’anavan pèrdre dins l’amondaut.
Pels Cebanencs, l’ostalàs èra vengut
emmascat. Quines que sián lo temps e l’ora, d’ont que bufe lo vent, mai que mai
a boca de nuòch, degun s’atardava pas d’aqueste caire, a l’encòp costumièr e
diabolic.
Dempuèi de meses, sens cap
d’explica, quicòm - o quauqu’un - se metiá a udolar, endacòm, a l’estatge. S’ausissiá
lo pas de quauque bèstia : Pòm Pòm
Pòm Pòòòm !...
Qual podiá passar los
espinoses ? Qual podiá pojar per las grasas cussonadas ? Qual podiá trepejar pel ponde de las fustas
plegadas ?
Amb lo temps, los udolaments
s’afortiguèron. D’ont mai anava, e d’ont mai ne semblava gisclar dels quatre cantons,
e lo buf preniá d’ample. Aquí semblava que lo Drac e la Draquesa agèsson penjat
lo cremalh e que draquegèsson
nuòchament, coma de bocs amb de cabras. Lo bruch corriguèt que los dracons
banuts capejavan al fenestron...
Lo director de l’escòla, manja-capelan
que se pòt pas contar, se risiá d’aurelhas a cada novèl esplech de la familha
Drac e, d’un aire de dos aires, fasiá :
Mancan pas d’aire, de tant cridar !
Aquò
nos va conflar los efectius !
N’avètz
vist la color ?
Encara un
article a la con pel diari !
E
las banas, cossí son las banas ?
Vaquí
lo retorn de l’Escur...
...
e de l’escurantisme !
Auriá poscut escriure la Tirada dels Dracs, agèsse agut en mai
l’invencion que caliá...
Al desespèr, lo mond se sarrèron del
capelan, ultima autoritat avant las oras escatologicas. Lo tonsurat, pecaire,
s’esmòuguiá de veire sa glèisa mai plena a cada ofici.
Aquò’s
una espròva mandada per Dieu !
Peniténcia
! Peniténcia !
Las beatas se gloriejavan.
Lo mond anavan a confèssa
quatre còps per setmana.
- Aire de la cinquena de Beethoven
