La Dintrada

 

La rièja del Jaumet N°94

 

 Riscam pas de sentir lo mosit amb lo marinàs que nos a tot escobat. Mas segur qu'empacharà pas la rièja novèla d'arribar ont i a mestièr.

Orizontalas 

1) Observacion. 

2) An tanben lor règna. 

3) Mai que vièlhas. 

4) Airal amb d'èrbas. 

5) Soudan, estaman. 

6) Possessiu. Nòta.

 

Verticalas 

A) Pòt èstre un estat del formatge. 

B) Mèti lo bestial al prat. 

C) Farà la pòta. 

D) Derivadas de l'amoniac. 

E) D'en bas cap amont, donas de gost. 

F) Se un vèl seguís, cal picar sus son cap per lo faire dintrar. 

G) Fau venir responsable, seriós.

 

Negras

     E6, F4

 

Solucion de la setmana passada:

Faissèl - Almoina - Lanlèri - Ères.Sa  Nis. Siá - Ac. Pian.

Falèna - Alaric - Imnes - Sols - Sie. Si - Enraia - Laisan.

 

N'i a pro per uòi, a la setmana que ven.

DRAC escanaira

Avèm cadun obligacion de portar ajuda a una persona en perilh. Es dins la lei e podèm èsser condemnats per “non assisténcia a persona en dangièr”. Evidentament aquesta obligacion es plan mai imperativa per quauqu'un de qualificat pel secors o pel suènh. Fariá una circonstància agravanta per un mètge o un pompièr que vendriá pas ajudar quauqu'un dins un accident o autra malparada. Es una situacion pro semblanta qu’avèm aicí dins un autre domeni, lo de la cultura. La persona nafrada es la nòstra lenga que l’Unesco la declara en “grand dangièr”, abans darnièr gra de l’escala de marrida santat das lengas. Aprèp i a “moribond” abans lo De Profundis. Lo mètge que bada es la Drac, Direccion Regionala daus Afars Culturaus. Son nom marca plan sa mission de santat culturala.
A la vista de l’alarma de l’Unesco aquela institucion se dèuriá mobilizar, organizar un plan d’urgéncia, botar de credits, bolegar las collectivitats per sauvar, ajudar la lenga-cultura de son territòri qu’es en perilh. Aquò seriá lo normau. Mas dins la realitat avèm lo mètge que refusa de veire lo nafrat qu’es davant el e fa pas res. Au contrari trabalha a l’escanar amb un fum de mesuras que fan empacha a sa vida. A la vista d’aquò se ditz que Drac significa en realitat Direccion regionala de l’assassinat culturau.
Traduction à retrouver sur Midilibre.fr

PAPIERÒT MENERBÉS (in La Semaine du Menervois, 28/10/21)

 Dius-ac-Vòl de 2021 del XIII !

E quna dimenjada d'octobre : doas finalas de XIII en dos jorns !

• Dissabte 9 d'octobre : Los Dracs jogavan la finala de la Super-Liga dins l'estadi d'Òld Traffòrd, la tuta dels Roges de Manchester United ! S'èran ganhat lo dreit d'èsser aquí en clavant la sason a la primièra plaça del classament. Dins un estadi Brutús confle coma un uòu, ganhèron la mièja-finala fàcia a Hull-KR : 28-10. E doncas : direccion Manchester ! Fa tres ans èran anats ganhar la Cup a Wembley ; puèi, una partida al Camp Nòu contra Wigan en 2019. En finala, tornavan trapar los Sants : lor i avián fait una remontada de primièra per la Dimenjada magica : tres ensags en cinc minutas, mai lo tombat de la victòria del Maloney del temps del punt en aur. Sant-Helens, lo mostre : uèit titres de Super-Liga, la Cup ganhada en julh… Aquò faguèt pas tremolar los Catalans (de fait, entre jogaires dels Antipòdis, Angleses e Occitans, demòra pas un sol Catalan dins l'esquipa !). Lo Sam Tomkins, melhor jogaire de l'an, jogava sus una camba. Abans d'anonciar sa retirada, lo centre fidjian Kevin Naiqama plantèt dos ensags. Amb quatre punts de còps de pè de Lachan Coote, n'i agèt pro per batre los sang e aur : 12-10. Quauques romegadisses contra lo còs arbitral, de lunetas de crompar a l'arbitre de tòca que vegèt pas l'arrièr anglés jogar la pauma alara qu'èra en tòca ! De pichons res d'importància : sul primièr ensag, a tres contra un, cossí poguèron pas empachar lo centre advèrse de desgatjar lo braç per puntar l'ensag ??? Al teatre dels Sòmis, la cachavièlha aviá balhat rendètz-vos a Benjamin Garcià e sos collègas.

• Dimenge 10 d'octobre : A Ernèst-Wallon, estadi compartit amb los quinzistas de l'Estadi, lo Tolosa Olimpic jogava la finala del Championship e la montada en Super-Liga. Sason particulara : pas una desfaita, res que de viatges en Anglatèrra, levat la mièja-finala aprèp 574 jorns sens metre lo pè sus la pelena tota bèla ! En fàcia, los Barrutlaires de Featherstone, acompanhats d'una còlha de sostens qu'a qua uques detzenats tenon la comparason, nivèl rambalh, amb los 9 000 autres espectators ! Dins lo primièr temps, los Blau e Blanc derotlèron per menar 16-0 a la pausa, mas l'Anglés se daissa pas faire atal ; marquèron dos ensags per tornar a 12-22 a un quart d'ora de la fin. Pas lo temps de se faire de lagui que los Tolzans plantavan dos ensags de mai. Victòria : 34-12 e la montada en Super-Liga. Per son darrièr acte sus una pelena, lo Remi Casty encapèt pas la transformacion (benlèu qu'aprèp la pauma mandada dins la lucarna, foguèt contactat pel… TFC !). Unas partidas a venir entre Tolosa e Perpinhan, los Dracs se sentiràn mens sols dins l'environa anglesa.

• Dimenge 7 de novembre : Tornarem a la tradicion bèla. Al Molin, lo revenge de la finala passada amb l'afrontament entre lo campion, lo FC-Lesinhan, e lo perdent, Carcassona XIII, amb l'ombra de Miquèl Maïque que demorarà a jamai estacada a aquel estadi.

Canarí Teodul-Draquet Roch

Imagièr per los dròlles : « 1000 primièrs mòts »

 Mescladís, de Bobí lo Contejaire. (Robèrt Pastor) Cada dijòus dins Midi Libre, Pays coeur d'Hérault, edicion de Lodèva.

 

Aquel libre vendut per « Macarel.org » (lo podètz trapar tanben al CIRDÒC) es trilingüe : occitan-anglés-francés. Es una bona aisina per aprene lo vocabulari de la vida vidanta. La causida dels mòts occitans foguèt lo trabalh de Josiana Ubaud lexicografa (veire lo « diccionari ortografic gramatical e morfologic de l'occitan ») e Sèrgi Viaule, escrivan.

Lo principi de l'imagièr es de prepausar un sol mòt per cada representacion. Es en lengadocian.

Traparetz 37 tematicas : nombres, colors e formas, los opausats, lo temps, lo temps que passa, legir l'ora, las gents, lo còrs uman, a cò del mètge, los espòrts, es fèsta, al circ, l'ostal, dins lo salon, en taula, dins la sala de banh, la cambra, los vestits, los afars del nenon, dins la sala de jòcs, dins l'òrt, al pargue, a l'escòla, en vila, al supermercat, frucha e ortalissa, al restaurant, sus l'obrador, al garatge, los veïculs, l'animalum domèrgue, la salvatgina, al campèstre, a la plaja, a la montanha, lo mond, dins l'espaci.

Per exemple : Las gents (subretot la familha) : los grands : papet o paire-grand e mameta o maire-grand – lo paire (papà)- la maire (mamà)- lo filh - la filha – lo fraire – la sòrre- un oncle (nonon)- una tanta (tantina) -un cosin – una cosina – los parents – un enfant- una familha- un frairastre e una sorrastra – una joventa – una drolleta- un drollet- una femna – un òme – de mainatges – de bessons.

Las estiradas de la vida : la naissença – l'enfança – l'adolescéncia – lo temps d'adulte – lo vielhum – un nenon – de mainatges – una joventa – d'adultes – una  persona annadida .

Per ausir los mòts podetz anar a la mediateca numerica Occitanica : www.occitanica.eu/vocabulari  del CIRDÒC.

Es un libronèl que se pòt crompar (benlèu per  Nadal? a la Botiga de l'IEO34) per debutar dins la lenga .

A la setmana que ven, e tenètz vos fièrs !

PAPIERÒT MENERBÉS (in La Semaine du Minervois, 21/10/21)

 La vida trepidanta dels eròis de BD

• Blèc-lo-Ròc aviá un ostal a Ròcafèra e un autre a Ròcatalhada. Espiró teniá rasonaments
en espirala. Croquinhòl, David Croquet e lo capitani Croquet s’i entendián per preparar la crocanda. Popeye n’aviá un sadol de passar la pelha sul pont dels naviris. Oliva aviá res dins la cervèla : la pauròta èra decloscada. Mafalda èra totjorn plan fardada : cambiava de faudal cada jorn. Quant de pams de nas faguèt lo Diabolò al Satanàs ? Rahan se cresiá catalan : prenguèt la retirada a Talteüll. Pel baratin, se podiá res contra lo Tintin. En Delpont e en Delponde èran coma bessons. Quand veniá la Castafiòra, caliá trapar la solucion per la daissar defòra. Se cargava lo costume en coa-de-merluça quand anava al concèrt lo capitani Ad’òc ! Luc d’Aude e Luc d’Orbiu son en procès per saupre ont nasquèt Lucky Lucke. Lo marsupilami a plan d’amics quand pòrta un quilò de salami. Mickey se saupriá pas contentar de miquetas. Totjorn rajustava frigola al fricòt lo Bibi Fricotin. Per metre lo rambalh, as que de cridar Josh Randal. Kit Carson s’anonciava a còps de claxon. Kit Carson èra un brave garçon. Pim pam Pom e badabom ! Tarzan arribava jamai d’ora. Arribar mai lèu que Plutò es pas possible ! A punta d’alba, se lèva lo capitani Albatòr. Gaston Lagafa a perduda la garafa (Avètz ja vist un gavian beure dins una garafa ?) !Lo Cogombre mascat crenta pas l’ombra. Zig e Puça cèrcan de nièras. Anes pas metre moneda a la banca de Pica-Sòuses ! Madomaisèla Prunèla es la reina de l’aqüarèla ! Miquèl Vaillant anava mai aviat que Lewis Hamilton. Anar prene fotografias al flash a Gordon ! Iznogoud, fin finala, degun lo convidava pas mai a un repais. Asterix s’embauchèt cò d’Arterrís. Fa temps qu’ai pas vist l’Òme invesible. Un jorn, Bob Morana se pausèt dins un prat a Cantarana. Quant de dròlles somièron d’aver Tartina coma tantina ? Una nuèit, l’Espiderman se travèt los pès dins una tatiranha. Per espertinar, lo pichon Nicolau vòl son bolat de cacau. Èra plan empantenat per reparar lo cumulús, lo professor Nimbús ! Pirloit, un annada, ganhèt las ajustas de la Sant-Loís ! Donald aviá jamai/totjorn lo moral. Bill jòga amb un coscorilh de milh. Pas aisit de botar Placid en colèra ! Los Barrufets s’amagan dins lo bufet : de qué i pòdon plan chtrompfinar ? Escacs e malt, disiá lo Corto Maltese quand ganhava una partida. Aquiles Talon voliá prene de galon. Crosèri Adèla Blanc-Sèc a la cooperativa. Suzeta beu d’aniseta cada setmana. Totes los Leonards se dison pas de Vinci.

• La comtessa de Segur jamai anèt a Montsegur. La comtessa de Segur aviá lo pè segur. Los Occitans agèrem nòstre Clan dels 7 tre 1854 : se disiá lo Felibrige ! Res non tracassa lo capitani Fracassa. Lo Lagardèra èra un brave rastacoèra. Caliá pas èsser pigre per èsser dins la brigada del Tigre. Robin del Bòsc jogava de l’od. Becassina es pas ma vesina. E de qué pòt plan faire, la Martina qu’age pas encara fait ?

Berenguièr-Dionisòs Roch

 

 

Lo clan dels sèts.