PAPIERÒT MENERBÉS (in La Semaine du Minervois ; 10/12/20)

 

ENFANTS DE JOAN BODON ?

Lo grand escrivan occitan del sègle 20, lo Joan Bodon, nasquèt lo 11 de decembre de 1920 a Crespin en Avairon. Se passatz apr’aquí, prèp de Naucèla, anatz doncas vistalhar son ostal de familha qu’es ara dedicat a sa vida e a son òbra. Una tièra de manifestacions (lecturas, espectacles, mòstras, conferéncias, rescontres,…) aurián degut marcar lo centenari de sa naissença. Benlèu l’an que ven ?

Son òbra poetica la popularizèron los primadièrs de la nòva cançon occitana, e en particulièr lo Mans de Breish. Son cant de solidaritat amb los carbonièrs de la Sala es vengut un aire popular plan conegut : « Cantem l’Internacionala / La cançon de nòstre espèr. / Los carbonièrs de La Sala / Nos an mostrat lo dever. »

De mestièr, foguèt mèstre d’escòla dedicat a l’ensenhament agricòla e sens pòste fixe. Se trapa atal a la crosada de doas realitats problematicas : l’avenir del monde païsan e lo sòrt de la lenga d’Òc. Una cultura que coneis plan e que vòl trasmetre : publicarà contes (Contes del meu ostal ; Contes del Balssas – s’es trapat un ligam de parentat amb Balzac ; Contes del Drac…) ; lo conte, totjorn e a l’encòp : local e universal.

Son escritura dirècta, simpla (e èsser simple es complicat), l’avançada en frasas cortas e ritmadas, una lenga enrasigada e una coneissença del monde literari tot noirisson sos romans, amb d’amors contrariadas e d’eròis en descalatge (Es sus la talvera qu’es la libertat…), siá tancats dins lo passat, siá en quista d’unas utopias (volapuc e esperantò per las lengas ; se l’ebrèu tornèt espelir, perqué pas l’òc ?). Amb La grava sul camin, un jove mandat al STO en Silesia se trapa marginalizat al retorn al país pels resistents d’aprèp-guèrra. Amb Lo libre de Catòia, es la vida d’un enfarinat que sasís : la pichona glèisa que refusèt lo Concordat e que subreviviá en Roèrgue. Lo factor de La Santa-Estela del centenari rescontra, per la granda fèsta de la lenga, un sabent fòl que vòl salvar l’occitan mercé a unes robòts. Òm i crosa tanben lo Crist de Montfavet. L’eròi de Lo libre dels grands jorns davala del trin a Clarmont d’Auvèrnhe : ven d’aprendre qu’es rosegat pel cancre. En capitols vius, l’istòria del país e de la lenga es en tela de fons amb un autre ideiaire fòl que vòl noirir los caps, sens los còsses. Amb La quimèra, Joan Bodon s’ensagèt (e capitèt) al roman istoric a l’entorn del sòmi d’unes Camisards de veire los angleses los venir ajudar. Partit en Argeria, ont morís en 1975, son darrièr roman demòra inacabat : Las domaisèlas, entre òmes e femnas, amb un monde josterranh que nos influença – un retorn a las baumas de l’an 01 ? 

En partent de la situacion occitana, dins una òbra noirida de fraternitat e d’umanitat, Joan Bodon parla de mal-èsser mas amb las belugas d’una esperança jamai atudada : « Sabi qu’aquel jorn vendrà… ». Amai aquel jorn venguèsse pas, nos cal tot faire per que venga… « Quora tornarà l’alba ? »

Festejatz lo centenari de sa naissença en legissent o tornant legir l’òbra del Joan Bodon !(*)

Bodonesc Roch

(*) : Disponibla cò d’https://ideco-dif.com/