LA NUÈIT VEN MAI ESCURA…
I aviá la nuèit de las paraulas… D’aquel temps, ont dins un ritme de vida immudable, comunicavan en patz e en armonia los umans, los animals, lo monde vegetal e lo monde mineral, de qué nos demòra ?
Amb lo climat decabestrat que començam/contunham de ne patir, amb totes los conflictes que reprenon aicí o ailà sus unas brasas jamai atudadas, amb los parlars de mens en mens nombroses e los mots de de mai en mai voidats de chuc e de muc, cossí nos en sortirem ? I aviá encara messatgièrs entre temps vièlhs e monde d’ara qu’avián servat lo fial de las generacions e dels sabers de tot çò que viu sus la planeta e al-delà : los contaires e las contairinas que d’un simple Un còp èra remandavan lor auditòri dins aquelas societats ont umans, bèstias e natura se comprenián.
Òc, una debuta de cronica ont se vei florir los vèrbes al passat vist que venèm de pèrdre un messatgièr bèl d’aquela trasmission al ritme de las sasons e de las generacions : un pam de la cultura occitana populara ven de tombar a jamai.
A l’atge de 92 ans, lo contaire pirenenc del País de Saut Pèire Pous ven de morir. Èra un dels darrièrs representants d’aquela transmission orala dels contes que se trufa dels temps e que pertòca l’eternitat de l’umanitat. Demorèt pichon. Atal, dròlle, podiá pas anar ajudar la familha a trabalhar los camps. Alara, acompanhava los papetas a gardar los tropèls e s’ocupava de las bèstias. Los dos pepins foguèron son escòla de paraulas e de vida : l’universitat populara de las pradas !
Foguèt una vertadièra mina pels collectaires de las annadas 70 : sos racontes son represes dins libres e DVD. En 2011, li foguèt remesa la medalha de chivalièr de las arts e de las letras, primièr còp que la distinccion èra obtenguda per un contaire ! En 2016, los Calandrons de Carcassona dediquèron lor espectacle de l’an a sos contes. E me soveni de sas lagremas d’emocion quand descobriguèt sus l’empont del Teatre municipal de Carcassona dos centenats de pichons qu’interpretavan sas istòrias dins la lenga del país. Òc, ne plorava de veire sos personatges jogats per mainatges que d’unes l’èran anats véser e entrevistar dins son vilatjòt.
Lo poèta Bruno Peiràs, que lo rescontrèt a aquela escasença, escriu : « Aquel òme èra un personatge de sos contes e un tresaur de memòria e d’umanitat. Amb el es un tresaur de nòstra lenga, de nòstra literatura orala, de nòstra cultura que desapareis. »
Adieu, Pèire… Qu’es triste quand la formula « E cric, e crac ! Lo meu conte es acabat ! » ven realitat.
En bon pastre de las estelas, lo poèta Miquèl Decòr voliá esquiçar la nuèit. Per tornar trapar l’alba, nos cal trapar las fòrças de reprene, en lenga nòstra, lo « Un còp èra… » : una formula que fa pas cabuçar dins lo passat, mas per dire que per uèi e per deman, avèm encara e totjorn besonh de contaires e de poètas, de tropèls pels prats (e d’orses pels bòsques), de sòmis e d’imaginari. Un còp èra, Pèire Pous contava Joan de l’Ors…
Orset Roch
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada