Chichibio, cosinièr de Currado Gianfigliazzi, d’una replica polida capita
de cambiar en rire lo corroç de Currado e e escapa atal al castig qu’aqueste li
voliá donar.
Coma o sabètz, Currado Gianfigliazzi es totjorn estat un ciutadan onorable
de nòstra vila. Liberal e magnific, de la vida cavalieresca, totjorn a se
distraire amb los cans e los aucèls, sens parlar de sas ocupacions mai
seriosas. Un jorn, amb un de sos falcons, tirèt una grua del costat de
Peretola. Coma la trobèt grassa e jove, la faguèt portar a son brave cosinièr
Chichibio qu’èra venecian e li comandèt de la far rostir amb fòrça atencion.
Chichibio qu’èra aitant ninòi qu’o paressiá, aprestèt la grua, la botèt al
pè del fuòc e comencèt a la còire doçamenton. Èra gaireben còita e se’n
escapava una flaira chucosa, quand arribèt Brunetta, una femna del país que
Chichibio n’èra amorós fòl. Dintrèt dins la cosina, vegèt la grua, sentiguèt la
flaira e preguèt Chichibio que ne li donèsse una cuèissa. Aquel respondèt, una
cançon als pòts : « La vos donarai pas, dama Brunetta, la vos donarai
pas ».
Alara dama Brunetta tota encolerida rebequèt : « Per ma fe, la me
donèsses pas, auràs pas jamai la causa que mai t’interessa. » E lèu lèu
escambièron un molon de paraulas. A la fin, Chichibio, per pas mai empepinar sa
dama, destaquèt una cuèissa e la li balhèt. La grua foguèt presentada a Currado
e als convidats, sens la cuèissa pardi. Susprés, Currado faguèt sonar Chichibio
per saupre ont èra passada l’autra cuèissa. A la question lo venecian ninòi respondèt
sul pic : « Sénher, las gruas an pas qu’una cuèissa e una sola
camba. » Alara Currado emmaliciat faguèt : « De qué me
contas ! an pas qu’una cuièssa e una camba ? creses que n’ai pas vist
d’autras de gruas ? » Chichibio tornèt : « Es atal
Sénher ; e quora vos agradarà, o vos mostrarai amb las que son
vivas. » Currado, rapòrt als convidats, volguèt pas persegre aquela
contèsta, mas pasmens li diguèt : « Me dises que o me faràs véser amb
aquelas que son vivas, un quicòm jamai vist o ausit ? Alara o vòli véser
tre deman de matin e ne serai plan content ; mas te prometi sus la Crotz
que foguèsse pas atal, te farai adobar d’un biais que te rementaràs plan longtemps
de mon nom. »
L’escambi s’arrestèt aquí e l’endeman de matin, a las clicas, Currado que la
colèra li aviá manjada la sòm, se levèt encara tot entaïnat. Faguèt montar
Chichibio sus un chaval e lo menèt a la ribièra ont se podiá véser de gruas a
las aubetas. « Anam saupre totara de tu o de ieu qual es lo
messorguièr. » Chichibio vesiá plan que lo corroç de Currado perdurava e que
caliá trobar un escapatòri a son engana. Saviá pas de que faire e cavalcava
darrièr Currado. Dins sa paur, se pensava de fúger mas, coma èra pas possible,
agachava quora davant quora darrièr quora sul costat e de tota part vesiá pas
que gruas de las doas patas. Mas bèl just arribats a la ribièra, çò que vegèron
primièr foguèt una dotzena de gruas que se tenián totas sus un pè, coma an
costuma de faire quand se dormisson.
E aquí Chichibio las mostrèt pròmpte a Currado e faguèt :
« Vesètz plan Sénher vos diguèri la vertat, las gruas an pas qu’una
cuèissa e qu’una camba, agachatz. » Currado respondèt : « Espèra
un pauc, te vau far véser que n’an doas. » S’acerquèt dels aucèls e
cridèt : òp ! òp ! Las gruas abaissèron l’autra pata e de fúger
après qualques passes. Alara Currado se virèt cap a Chichibio e diguèt :
« Qué te’n sembla coquinàs ? N’an una o doas ? » Chichibio,
tot estabosit e desvariat qu’èra, capitèt de respondre : « Òc,
Sénher, mas avètz pas cridat òp ! òp ! a aquela de ièr de ser ;
aguèssetz cridat atal, auriá fait véser tanben l’autra cuèissa e l’autra pè
coma aquelas. » Aquela replica agradèt tant a Currado que tota sa colèra
se cambièt en rire e concluguèt : « As rason Chichibio, auriái degut
o far. »
Atal per una responsa plasenta e a la lèsta, Chichibio s’estalvièt la rosta
e faguèt la patz amb son mèstre.
Bocaccio, Decameron, VI, 4
Revirada del Miquèl Pedussaud
