LEGENDA MURVIELHENCA DEL CLOQUIÈR DE TESAN DE BESIÈRS

Escotatz aquela legenda qu'aguèri lo benastre d'ausir al cafè " Lo Parech" a Murvièlh, de la boca d'un "vièlh" murvielhenc.

 Sauprai  pas jamai se la contèt per ieu o ben s'èra dins sas abituds de contaire de parlar davant cinc o sièis personas mas aguèri fòrça plaser, fòrça jòia de l'escotar parlar en lenga nòstra.

 Un grand grand mercé a el e se, per còp d'astre, se reconeis dins çò que seguís, ièu vòli plan l'encontrar : aquò me fariá un plaser dels grands.

 Per plan comprendre çò que seguís, cal saupre que los tesanencs s'escaissan "los Espanhòls" e los murvielhencs los "Manja Vacas" o ben los « Sala vacas ».

L'escais « Los Espanhòls » se vendrià que, per un diplòma del 2 d'Abrial de 812, Carlesmanhe, instituís lo sistèma de l'Aprision que consistís de repoblar la region ambe d'Espanhòls -d'aqui l'escais dels tesanencs- que refusan la dominacion musulmana o ben qu'an guerrejat contra los sarrasins, al costat dels francs.

L'Aprision permet per aquelas populacions d'èstre, al cap de trenta annadas, proprietàrias de las tèrras abandonadas a condicion que las reconstituïguèsson e que las desbosiguèsson.

 Los « Sala Vaca » : se ne cresèm la legenda, Murvièlh aviá fòrça tropèls de vacas e per ne conservar la car, que i aviá pas de congelador, dins aquel temps, la salavan coma la dels pòrcs.

Vaquí qu'un jorn qu'èran en estat de sètge, lo senhor de Murvièlh faguèt çò parièr que dòna Carcàs, per colhonar l'enemic : faguèt cabussar per dessús los barris la darrièra vaca salada.

Los assetjaires, abusats, levèron lo sètge.

Vaquí per la legenda.

Per ieu, la realitat es endacòm mai : los tropèls de vacas del besierenc devián, per amontanhar cap a l'Espinosa, Murat o La Cauna passar per Murvièlh e los Murvielhencs « oblidavan » de tancar las pòrtas de lors remesas, garatges, magazins, estables e trapavan aital fòrça buòus, qu'èran despeçats e la car conservada salada.

Mas aquò se passèt i a fòrça fòrça temps e las vacas traversan pas pus Murvièlh ont lo congelador a remplaçat la sal.

Vaquí alara, aprèp aquela parentèsi, un pauc longueta, la vertadièra istòria -per los Murvielhencs- del cloquièr de Tesan.

 Fa plan de temps d'aquò, los Espanhols s’enebiguèron de gaitar cap a Murvièlh, lor agradava mai la vista cap a Palhièrs o Cornelhan. Ufanoses coma de pesolhs revenguts, n'aurián per res al mond convengut que la vista del cloquièr de Murvièlh los fasiá venir vergonhoses e fòls de gelosiá. Cossí se podiá, cap a sos uèlhs, qu'una mena tant mespresada de "Sala Vacas" e de "Fasedors de calç"[1] poguèsson aver un cloquièr vertadièr ?

E pasmens lor caliá reconéisser que lo cloquièr de Murvièlh èra mai que mai pus bèl que las torres, que dominavan lors seunas glèisas, tant plan eficaças per susvelhar los alentorns dels vilatges de Tesan, Palhièrs e Cornelhan, mai sens cap de personalitat, sens campana[2], sens anma. Cossí endurar la vista d'un monument tan polit, tant elegant, tan plen de leugieretat e de delicadesa, que jogava amb las nivols, servissent de ligam entre los murvielhencs e lor Dieu tant aimat.

Aquò podiá pas anar !!!

(de seguir...)

Pierre DELHON

---

[1] NÒTAS pescadas dins HISTOIRE DE THEZAN-les-BEZIERS de Roger GUY, 1999 et TESANO en Bas-Languedoc d’Aimé OURMET, 1998:

¹ Fasedors de calÇ : En 1790, los ciutadans que tenián lo dreit de votar, devián anar al caplòc de canton per las divèrsas eleccions. Quand los electors de Tesan, menats per lor cònsol, l'abat De Nouary, proprietari de la bòria de CATRON (ara Lamarre) aristocrata convencut, arriban cap a Murviel, se fan escarnir et embandir, sens que poguèsson votar. Aquel incident serà causa d'una peticion, en data del 26 de agost de 1790, enviada cap als sòcis del directòri qu'es escrit subretot: « De tot temps, nòstre biais d'existir, las coneissenças, l'educacion, lo nostre benaise, foguèron per los murvielhencs, l'objècte d'eternala gelosiá. I aguèt pas jamai de relacions entre los dos vilatges. Pas cap de comèrci ambe Murvièlh, exceptat per comprar de calç, ocupacion màger dels Murvielencs. »

Per ieu, aquel afaire, al delà de l’animositat que i aviá entre los dos vilatges, es mai que mai una venjança politica : los republicans murvielhencs an empachat de votar los aristocratas tesanencs.

[2] SENS CAMPANA : Ai pas volgut botar de campanas cap al suc de la torre de gach. Dins mon idèa, la primièra campana ven de Bassan. Vaquí :

Jol règne d'Enric III, Tesan compta un fòrt partit per La Liga e son capmèstre, lo marescal De Joyeuse. Aquel qu'es opausat al duc De Montmorency qu'aguèt totjorn plan de dificultat a ocupar e conservar lo castel tesanenc. Lo campmèstre Tesanenc, del partit de La Liga, foguèt un cèrt Monsenh San Martial, nascut si se pòt dire, dins l'antica familha dels Tesans Foguèt un soldat d'azard, d'un caractèr pas gaire agradiu, fidèl de Joyeuse, enemic ferotge de Montmorency.

Dins lo mes de Junh de 1587, Joyeuse, venguèt mèstre de Tesan e  s'i installèt. Lo 13 de Julhet, daissèt lo vilatge e lo fisèt en garda a son fidèl San Martial.  A partir, d'aqueste moment, San Martial dins tot lo país besierenc, secutèt las tropas dels partisans de Montmorency. Es atal qu'un jorn de 1588, se ronçèt dins Bassan, lo bassaquèt et se’n tornèt ambe la campana del cloquièr. Triomfalament, la tropelada dintrèt per Tesan e faguèt present de la sonalha a la comunautat tota emplenada de jòia.