Un jorn de Sant-Pèire, sant patron del vilatge, el que
deten totas las claus e pòt dobrir totas las sarralhas e mai las pus
rovilhadas, aprofeitant que la populacion tota èra amassada dins la glèisa e
tot bèl just aprèp l'Ite Misa Est, lo Riquet, mèstre de la farga, rodièr a sas
oras e Vulcan pretenciós (es un Manja Vacas que parla), faguèt ressonar sa votz
poderosa dins la nau e diguèt, a quicòm
pròche :
« Per la gràcia del nòstre grand emperaire
Carlesmanhe e de sos filhs tant aimats, avèm recebut per Aprision[1]
lo dreit de cultivar aquestas tèrras, lo dreit de velhar sus elas, de las
defendre amb capuditge (testardariá). La nòstra plaça fòrta es respectada e la
nòstra valença dins los combats nos permet de viure serenament dins una patz
suava coma un rosièr comol de saba, de flors e d'espinas ponchudas, un
d’aqueles rosièr qu’òm se ne sarra amb respècte e umilitat, si que non, mèfi a
las fissadas ! Mas, fòrça nos es de reconéisser que la nòstra torre de
gach a pas res de tot d'un cloquièr digne d'aqueste nom e qu'aquò nos fa sofrir
las trufariás dels Sala Vacas que se rison jol nòstre nas. Aquò pòt pas mai durar, aquò cal que s’acabe, n'i a pro
d'aquò ! » tronèt lo Riquet.
- De qué nos cal faire ? demandèt
Lo Restant Del Ase. (Se sonava aital per de que, quand èra pichonet, se
faguèt mossegar per un ase.)
- Se volèm un cloquièr mai que mai pus bèl que lo de Murvièlh, cal
començar per augmentar la nautor de la nòstra torre, respondèt lo Tacho, un
òmenet de la pèl escura e maçon del vilatge.
- Per aquò cal de pèiras, li respondèt Pòrta Dobèrta amb la seuna
sapiença e lo seu avisament legendàri.
-Es clar ! Per las pèiras, e ben, avèm la vièlha glèisa desafectada
de Sant Pèire[2].
Avèm pas que de nos servir e, se ne manca, ne montarèm de las ribas d'Òrb.
Aquò dich, aquò fach.
E los murvielhencs aguèron la suspresa de veire la torre de Tesan montar
un pauc mai cada jorn cap al cèl.
Aquò faguèt rajar fòrça saliva al
caplòc de canton e cadun aviá son vejaire
sus la faiçon que s'acabariá lo cloquièr.
A despart los mai maldisents que
prevegèron l'afondrament de l’edifici d'aicí pauc de temps, d'unes prepausèron
una longa poncha, d'autres una copòla, d'autres una piramide…
Totes s'enganèron.
Quand se venguèt la davalada, lo Riquet prenguèt tornarmai la paraula:
« L'ivèrn serà leu arribat. Pensi qu'avèm plan trabalhat. La nòstra torre
es plan polida e plan nauta. Mas ne demòra pasmens una torre. La nos cal acabar
e ne faire un cloquièr. »
Aquelas paraulas ressonèron dins un silenci pesuc. Pas digús ne pipèt
mot, pas digús aguèt idèas per cambiar una torre en cloquièr…
Lo fabre anava plan prepausar una estructura de fèrre obrat, puèi aguèt
paur d'estre acusat de ventar sus pòrres e demorèt en una. ([3]Prepausarà
pus tard aquela solucion a las gents de Palhièrs, mas aquò es una autra
istòria.)
Alara, trespassant la fola, plegat en dos per tròp de dur trimadís, tot
escrancat, s'avenguèt lo vièlh que se sonava Las-Ancas-Dins-l'Esquina, e diguèt
de sa votz de cabra: « Ara, pecaire, soi ben tròp vièlh per trabalhar, ai
pas cap de filhas ni d'enfants, soi tot solet dins ma vida... Se volètz, ai un
flòc de granjòt al dejós de l'Aspiran[4]
que deu faire a quicòm pròche las dimensions de la torre. Prenètz-lo e
pausatz-lo dessús... se volètz... se volètz... »
Çò que faguèron!
Dempuèi aquel temps, quand un murvielhenc es tot triste, se vira los
uèlhs cap al cloquièr de Tesan e, un còp s'èstre espotit de rire, tot content e
reconflat coma un candolièr que ven de veire lo psiquiatre, se’n torna a sos
afars.
E cric, e crac, mon conte es acabat !
Ai escrit a mon biais, aquela legenda
per omenatge al contaire anonim murvielhenc e que demòre tanben una traça
escricha d’aquel conte.
Pierre DELHON
TESAN lo 8 de Agost de 2012
[1]
L'Aprision : Per un diplòma del 2 d’abrial de
812, Carlesmanhe instituís lo sistèma de l'Aprision que consistís de repoblar
la region ambe d'Espanhòls (d'aquí l'escais dels Tesanencs) que refusan la dominacion
musulmana o ben qu' an guerrejats contra los
sarrasins, al costat dels Francs.
L'Aprision permet per aquelas populacions d'èstre, al cap de trenta
annadas, propietàrias de las tèrras abandonadas a condicion que las
reconstituïguèsson e que las desbosiguèsson.
Lo sistèma de l'Aprision es confirmat per los diplòmas de Loís Lo Piós
del 10 de genièr de 815 e del 10 de genièr de 816 e lo de Carles lo Clòscapelat
del 11 d’agost de 844.
[2]
La GlÈisa Sant pÈire : Situada
fòra las murailhas, sul puèg del meteis nom -lo cementèri actual- èra la glèisa
parroquiala. Es estada remplaçada per la capèla senhorala, Nòstra Dòna, que
fasiá partida integrala del castèl. D'aqui l'abséncia de cloquièr, mai
preséncia d'una torre de gach. Tot lo sanclame dels sègles XIII e XIV Sant
Pèire e Nostra Dòna, apareisson dins una part dels actes que nos son demorats.
[3]
L’ estructura de fÈrre obrat qu’adorna lo
cloquièr de Palhièrs es sortida dels talhièrs d’Aubin Louvier, sarralhièr,
fabre e manescal de Tesan. Aquela òbra, es estada comandada per lo conselh
municipal de Palhièrs, Joan Laboucarier essent cònsol (1983-1995).
[4]
ASPIRAN DE RAVANES : Aspiran o Aspiranus, es estat, aquò segur, una villà
galloromana, proprietat d'Aspiranus. De Ravanes es la deformacion de Sant
Roman. Aquel site es estat ocupat a
comptar de la preïstòria e demòra al costat d’un ga permetent de gasar Òrb sens
anar cap a Besièrs. En 673, a Aspiran,
i aguèt la batèsta entre los visigòts del rei Wamba e los septimanencs revoltats sostenguts per Loup,
duc d' Aquitània. Aprèp 40 annadas
d'ocupacion araba, lo besierenc es despoblat e las tèrras abandonadas; d'aquí
l'Aprision de Carlesmanhe. Lo 29 d’agost
de 881, un diplòma de Carloman, establit per la pregària del capelan Vulfard,
confirma la possession d'Aspiran e Albinian (Lignan) cap a Rainard, Vesconte de
Besièrs.
Al moment de la crosada dels albigés, es en la glèisa Sant Roman
d'Aspiran que, lo 14 d’abrial de 1226, Pons, senhor de Tesan, faguèt sa
somission al Rei Loís VIII en s'agenolhant davant lo legat reial.
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada