Joan Marc Vilanòva.
Seguida de Tres, dos, un e rau ! IEO Edicions, 2006
Seguida de Tres, dos, un e rau ! IEO Edicions, 2006
(Ne traparetz, la debuta als articles en dejós)
De blat en vinhas
-=oOo=-
... La mièjanuòch aviá picat... “ La
Cambusa ” èra vuèja, quasiment, levat quatre òmes, davant de gòts ont la
cervesa aviá daissat son amarum e son
escrume. Risolet, Sèt-Set e Mendilh demoravan aquí, agaches negats, acoidats davant
lo miralh del comptador, aiga panosa, e se disián qu’èra plan tard, qu’èra plan
tard... Al bon de la nuòch, Mut contava, contava...
“ ... Aviam tot mes en vinha. En 1700, lo blat,
la civada e lo milh, de tres parts del campèstre, ne tenián doas. De long de la
ribièra, près de nonanta per cent èran de cerealas. Pel mitan dels camps, los
olius porgissán son ombra e sas fruchas. La vinha s’acontentava dels costals
desbosigats, ganhats sus la garriga, per las tèrras clapassièras. De 1850 a
1900, de Ròse a Naurosa, faguèrem una mar granda de socas. Multipliquèrem per
dos la produccion de vin. Amb, al bèl mitan, en 1854, l’oïdium, que li disèm
“ la farinosa ” ; e, de 1863 a 1883, lo flagèl :
“ Filloxèra ”, poiridièr de las rasigas. Cambiam de sègle, la vida
contunha, capuda. Arriba 1907. A ! 1907...
Dempuèi las darrièras annadas del sègle XIX°, per
seguir los conselhs de fonccionaris aparisenquits o de borsicotaires
interessats, nòstres grands s’éran avisats qu’avián de mai en mai de pena per
vendre son vin, maugrat tot son saupre e son coratge.
Las Campanhas Grandas, elas, semblava que se ne
tirèsson melhor, mercé a sas còlas
subjèctes a corròg, que los regidors venián causir los jornalièrs mai domètges
quand n’avián de besonh ; mercé a mai d’aisinas e de mejans financièrs
superiors ; e mercé tanben al gaubi dels proprietaris : “ Monsur
lo Comte ” e “ Madama la Marquesa ”, dins son salon de la
Prefectura, se podián far amb los banquièrs trafegaires e los grands
negociants.
D’aqueles temps espelissián las grandas idèas
socialistas. De grands pensaires assajavan d’imaginar un autra mena de
societat, mai justa, mens liurada a las “ leis naturalas ”, ont la
consciéncia e la solidaritat aurián son mot de dire.
Los proprietaris pichòts comencèron de veire que
“ l’union fa la fòrça ” e prenguèron lenga entre eles per ensajar
d’imaginar quana fòrma podrián prene sas pensadas... ”
Maraussan
-=oOc=-
La mièjanuòch aviá picat. “ La Cambusa ” èra
vuèja, quasiment, levat quatre òmes, davant de gòts ont la cervesa aviá daissat
son amarum e son escrume. Risolet,
Sèt-set e Mendilh demoravan aquí, acoidats davant lo miralh del comptador, aiga
panosa, l’agach negat, del temps que Mut contava, contava...
“ ... En 1905, Jaurés venguèt a Besièrs. Faguèt
un discors enfuòcat dins las arenas comolas de mond e levadas per l’estrambòrd.
S’endevenguèron tant, lo nòstre Joanon e lo fum de pòble d’aquel jorn,
que l’endeman, decidiguèt d’anar a Maraussan marcar de son sosten la tota
primièra Cava Cooperativa “ Los
Vinhairons Liures ”. Dreissèron dos
barrals - pro per li far una tribuna - e lor diguèt a pauc près ... Òo !
Mèstre Peire ! Te prègui ! Quatre cervesas !... ”
Maliciosament, Mendilh faguèt : “ Lor
diguèt aquò, Jaurés ? ” Mut, Risolet e Sèt-Set soriguèron. Mèstre Peire
serviguèt, Mut cabucèt pòts e nas dins l’escruma, engoliguèt la mitat del gòt,
e quand lo pausèt sul comptador, semblèt que lo grand orator de Caramauç se
dreissava davant eles, rebolet, barba-rossèl, malfargat.
“ ... E lo nòstre Joanon lor faguèt a pauc
près :
“ ... Païsans ! Vinhairons ! Mond de
Maraussan ! Dins una vinha, i aviá de rasims reborsièrs e piòts. Se volián
pas daissar vendemiar. De qu'arribèt ? Se confiron sus la soca. De l'autre
costat, sos fraires anèron dins la tina e virèron al bon vin que contenta lo
còr. Païsans, demoretz pas tot solets. Amassatz ensemble vòstras volontats, e
dins la tina de la Republica, preparatz lo vin de la Revolucion Sociala...[1] »
” A la vòstra ! Per Ceban tanben, l’idèa fasiá son camin, d’una
cooperativa de produccion vinicola... ”
Tres voses a
l’unisson li faguèron resson : “ A la tieuna, Joanon ! ”
[1] - Mercé a l’amic Claudi LLAO per aquel discors
que Jaurés faguèt plan en occitan, a
Maraussan (Erau) per l’inauguracion de la Cava Cooperativa “ Los
Vinhairons Liures ” en 1905.
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada