PER UNA LAÏCITAT DOBÈRTA
Tuar qualqu’un es quicòm d’òrre. Legitimas, naturalas e evidentas son las protèstas fàcia al murtre d’un ensenhaire a Conflans e als crimis de la glèisa de Niça. Dempuèi la nuèit dels temps, òmes e femnas an cresegut (o pas) a la preséncia d’un poder divenc : multiple pels pagans, grècs o romans, puèi venguèron las religions monoteïstas. Dins los precèptes religioses, s’imagina que i quicòm al-delà de la mòrt (reincarnacion, paradís o infèrn) e se balhan règlas de vida que son plan sovent la simplicitat, la caritat, l’amor dels autres, lo sosten als febles e lo comandament : « Cal pas tuar ». Mas quant de crosadas, quant de guèrras santas, quant de desplaçaments de populacions… e ne passi, lo tot contradictòri amb çò de presicat. Grand escart entre la pensada (la cresença) e la vida, entre lo dire e lo faire.
Per respondre a las derivas fanaticas, lo poder francés met en abans dos mots emblematics : libertat d’expression d’una part ; laïcitat d’autra part. Deurián èsser l’alfa e l’omèga de tota l’accion publica e de la vida en societat. Serián incontestablas e consubstancialas a la republica
Aquí, vos disètz que va arribar lo « Mas…». E ben, vos sètz pas enganats…
- Libertat d’expression : Formalament, tot lo monde se pòt exprimir liurament e, se ne vira, uns limits (plan definits) son d’impausar quand s’agís de difusion de falsas informacions, d’atacas personalas, de butar a l’òdi… Mas aquela libertat reçaup de trucs quand la premsa (escrita o audiovisuala) es tenguda per d’entrepresas qu’an en vista mai lo pòrta-moneda que lo debacte public, ont i a concentracions, dificultats bèlas per la premsa d’opinion (e vos parli pas dels problèmas administratius o dels còsts postals per las pichonas revistas), ont la difusion demesís en barrant los punts de venda,… Libertat d’expression que se pòt faire a travèrs los vòtes : un gròs esfòrç ciutadan es de faire per butar a la participacion de totes a la vida publica alara que l’òm vei l’abstencion montar d’eleccion en eleccion. Qu’un espaci d’expression tenes se parlas occitan, breton o encara lo basc e lo catalan que lo Valls considera coma portaires de l’antirepublicanisme ? L’abat Grégoire es totjorn viu !
- Laïcitat : Foguèt una batèsta bèla de desseparar la vida religiosa de la vida publica a la debuta del sègle passat. França es una republica laïca, mas se contunha de seguir lo calendièr crestian pels jorns caumats e las vacanças. En principi, laïcitat se bessona amb la libertat de pensar e la libertat de creire o pas dins lo respècte de la causida de vida de cadun e de caduna. Mas, dins la Republica francesa ideala, pels iper-laïcs es tot dreit a la diferéncia que se refusa, caldriá èsser totes dins lo meteis mòtle : lo d’una unitat que confondon amb unicitat. E un sendicat d’ensenhaires vei la Republica en dangièr se lo departament balha quatre sòus a una Calandreta per organizar un canton d’òrt !
Lo viure ensemble, lo faire societat demandan de balhar un sens positiu e dinamic a la libertat d’expression e a la laïcitat. Ne sèm plan luènh…
Laïc Roch
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada