Barbasta

 

La barbasta l'ai vista aqueste matin, en me passejant amb mon chin pel campèstre. Èra la primièra barbasta de la davalada, anonciá l'ivèrn.

La barbasta, la primièra l'ai vista pr’amor de mon paire. Cada matin quand se levava dubrissiá los contravents e disiá : « Ce matin il y a de la barbasta » o «  ll gèle pas, il n'y a pas de barbasta ».

Aprèp aver begut son lach amb una gota de café e de pan trempat amb sèt tròces de sucre, preniá son Solex e se’n anava trabalhar a la Secu.

 Mon paire qu’èra nascut en 1903 aviá aprés lo francés a l'escòla, l'aviá plan aprés qu'aviá agut son Certificat d'études Primaire lo mai jove del canton a 12 ans a Agte. Lo Certif èra un temps encadrat dins la sala de manjar. Mas benlèu « gelée blanche » èra pas al programa. Èri nena, desencusatz aquò es de catalan, que ma maire o parlava amb lo castelhan e segur lo francés. D'efièch dins mon ostal se podiá parlar aquestes quatre idiomas. Ma grand mairiala qu'èra vieja o mesclava tot, e nosautres, los mainatges, caliá parlar francés e plan. Levat a taula per de rire demandàvem una mica de pan en catalan o aviam lo drech de faire de galejadas dins las doas lengas. Se per lo catalan i aviá pas de dobte, èra una lenga, los amícs de mon paire parlavan lo patés, mas mon paire, el, seriosament me diguèt que lo lengadocian tanben èra una lenga. Mas al Lycée de Jeunes Filles Georges Clémenceau al Clapàs, malgrat la lei Deixonne s'ensenhava pas. En mai d'aquò me remembri qu'en classa de quatrena classica una professora se trufava del francés popular d'aquì, nos diguèt un jorn: « Ici on ne parle même pas français, l'autre jour j'ai acheté une casserole et la commerçante m'a dit :"je vous la plie?", comme si une casserole pouvait se plier. » Silenci dins las regas. Me calguèt legir Robert Merle dins son roman que se passa a l'Edat Mejana a Montpelhièr per apréner, mercé al glossari, que plegar significava en francés envelopper. D'ela me remenbri pas lo nom, aürosament n'ai aguda d'autras  que me ne remembri. Torni a la Barbasta.

Aviái pas encara detz ans  ma maire li calguèt anar dins un ostal de repaus a Digna. Ieu anèri en cò de ma tanta, la sòrre de mon paire, al vilatge Florensac. Ma tanta amb l'ajuda de son marit ( e non lo contrari) trabalhava la vinha. Totes dos parlavan sonque lengadocian a l'ostal. Ma tanta me demandèt en francés : « ça te fait rien si on parle patois, tu le comprends ? » E ieu de dire de Oui, èra la vertat. Doncas de matin, abans d'anar a la vinha amb lo muòl e la carreta o la jardinière, -una mena de carreta ont òm se podiá assetar tres- qu'un jorn i soi anada amb eles a la vinha, a la Cabanne de Clavel, doncas de matin espinchavan per la fenèstra l'androna e disián : « Aqueste matin fa frech, deu i aver de barbasta! » Èra lo mes de novembre ont caliá podar e levar los gavèls. Lo vent bufava sus la plana e mai sus los greses.

Torni a la barbasta autre còp e pòdi dire qu'aqueste còp, aquò me copèt lo fiulet.

 Aviái escricha una poesia en francés ont  figuravan aqueles verses :

 « Comme à la barbe du gel

À la morsure âpre du mistral

Mûrit l’arbouse… »

Lo President  del ceucle occitan setòri de l'epòca signava dins La Marseillaise de cronicas jos l'escais de L’amuset. Guy Langlois animava tanben d'emissions de Radio C'est Toi, una ràdio liura coma ne debutavan d’unas a l'epòca dins la quasi clandestinitat tecnica. Legiguèt mon libron, l’aviá aimat  e me diguèt: « Sabètz cossí se sona la gelée blanche en occitan, li respondiguèri de « non », alara me diguèt barbasta! Macarèl, la mementa me tornèt, segur mon paire de matin abans de se’n anar trabalhar…

Es coma aquò qu’aquel poèma de Chemin me donèt lo camin cap a la lenga dels trobadors e de las trobairises, lenga milenària de la poesia.

 

Rose Blin-Mioch.      Lo 22 de novembre de 2020